Trong những ngày gần đây, tại tỉnh Kon Tum xuất hiện việc thương lái thu mua bọ cánh cứng hay còn gọi là sâu đậu, sâu ban miêu với giá cao. Lợi ích kinh tế chưa thấy đâu nhưng đã có một số trường hợp có dấu hiệu bị bỏng khi tiếp xúc với sâu, thậm chí có nguy cơ nhiễm độc nặng, tử vong.
Được biết, loại bọ cánh cứng mà thương lái thu mua ở tỉnh Kon Tum có tên gọi là sâu đậu, sâu ban miêu - loại sâu này thường phá hoại đậu, bí, lúa nhưng số lượng không nhiều. Trước việc bán sâu được tiền, nhiều người dân đổ xô đi săn lùng trong đó có cả trẻ em. Lợi ích kinh tế chưa thấy đâu nhưng đã có một số trường hợp bị bỏng nặng sau tiếp xúc sinh vật này. Ngày 20/8, em A Ngãi (10 tuổi, trú làng Đăk Môn, xã Đăk K’roong, huyện Đắk Glei) cùng 2 em khác đi vào rẫy lúa trong làng đi săn bắt sâu ban miêu, đã bán được 10 nghìn đồng để chia nhau. Sau đó A Ngãi bị nóng, rát, lở loét quanh cổ và miệng, gia đình phải đưa đi cấp cứu tại Bệnh viện Đa Khoa khu vực Ngọc Hồi.
Độc tố của sâu ban miêu là cantharidin, rất độc, gây hủy hoại các tổ chức, cơ quan trong cơ thể
Ths.BS. Nguyễn Trung Nguyên - Phụ trách Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Sâu ban miêu có tên khoa học là Cantharis vesicatoria còn gọi là manh trùng, ban manh, ban mao. Thực chất là nhiều thứ sâu có cánh cứng, màu xanh lục biếc, dài khoảng 15 - 20mm, ngang 4 - 6mm. Có đầu hình tim, có rãnh dọc ở giữa, râu đen hình sợi. Thân có 11 đốt, giữa đầu và thân có một chỗ thắt lại. Phía trên 2 cánh màu đen có các chấm màu vàng hoặc màu đỏ nhạt; hoặc thân màu vàng với các điểm hay các dải ngang màu đen.
Nhiễm độc sâu ban miêu là nhiễm độc gặp không nhiều nhưng rất nặng nề, tỷ lệ tử vong rất cao và gây khó khăn cho hầu hết các bác sĩ cấp cứu ban đầu khi tiếp xúc với loại ngộ độc này. Độc tố của sâu ban miêu là cantharidin, rất độc, gây hủy hoại các tổ chức, cơ quan trong cơ thể, từ dạ dày, ruột cho đến cơ, gan, thận, máu,…. Trên thế giới cho tới nay chưa có phác đồ điều trị có hiệu quả cao, điều trị thực tế rất thay đổi và tùy thuộc vào điều kiện cơ sở vật chất hiện có cũng như khả năng hồi sức của cơ sở. Tuy nhiên theo ghi nhận từ báo chí gần đây, hầu hết các trường hợp ngộ độc sâu ban miêu đều dẫn đến tử vong.
Tại Trung tâm Chống độc, trong vòng vài năm gần đây chúng tôi ghi nhận được gần chục trường hợp ngộ độc sâu ban miêu mức độ rất nặng. Hai trong số đó tử vong, một được cứu sống nhưng kèm theo nhiều biến chứng như suy thận, viêm phổi, viêm gan với chi phí điều trị rất nặng nề. Duy nhất một trường hợp được cứu sống mà không có di chứng gì.
Một bệnh nhân ngộ độc sâu ban miêu được điều trị tại Trung tâm Chống độc
Cũng theo BS. Nguyên, tháng 8 năm 2016, Trung tâm Chống độc đã cấp cứu cho gia đình (Ở Vĩnh Lộc, Thanh Hóa) gồm bốn người nhập viện vì ăn sâu ban miêu. Theo lời khai của bố hai bệnh nhân: em Trịnh Thị V.A(19 tuổi) ăn 04 con và Trịnh Thị Hà M. (05 tuổi) có ăn 01 con, loại bọ cánh bắt ở cây ngô được rang ăn cùng 2 người khác là người chú ruột (39 tuổi) và em họ (21 tuổi). Các bệnh nhân sau ăn khoảng 20 - 30 phút xuất hiện đau rát cổ họng, đau bụng, nôn mửa, nôn ra dịch máu, đại tiện phân lỏng. Gia đình cho các bệnh nhân vào bệnh viện tỉnh Thanh Hóa, phát hiện bệnh nhân có kèm theo suy thận, toan chuyển hóa nên đã chuyển ra Trung tâm chống độc - Bệnh viện Bạch Mai.
Trung tâm chống độc khuyến cáo:
- Sâu và bọ xít có nhiều loài khác nhau, trong đó nhiều loài có chất độc và rất dễ nhầm lẫn giữa loài có độc và không độc. Nhiều trường hợp người dân ăn bọ xít nhưng nhầm hoặc lẫn có sâu ban miêu nên đã gây ngộ độc tử vong. Người dân không được ăn sâu ban miêu vì sẽ gây ngộ độc nặng và tử vong. Một số người có dùng loại sâu này dùng làm thuốc nhưng cũng đã gây ngộ độc nặng và tử vong.
- Với người dân: sâu ban miêu dường như là loài sinh vật gây hại nhưng lại rất độc. Người dân khi lao động có tiếp xúc hoặc phải bắt loại sâu này thì cần sử dụng dụng cụ bảo vệ như đeo kính, găng tay, quần áo dài tay, tránh tiếp xúc trực tiếp dạ, đặc biệt tiếp xúc da trên diện rộng, mắt hay các vùng da mỏng với sâu. Nếu không may mắt tiếp xúc với sâu thì cần rửa ngay bằng nhiều nước kết hợp với chớp mắt trong nhiều phút, da tiếp xúc thì rửa da bằng nhiều nước sạch với xà phòng.
- Với cơ quan quản lý và chính quyền địa phương cần quan tâm và theo dõi giám sát rất sát hoạt động thu gom và vận chuyển loại sinh vật cực kỳ độc hại này. Vì chỉ cần một con sâu ban miêu đã đủ gây nhiễm độc nặng, khi thu gom nhiều con một chỗ thì thực sự nguy cơ với sức khỏe với người xung quanh rất nghiêm trọng.
Mai Thanh
