Ngày 7/4 hàng năm được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chọn là ngày Sức khỏe thế giới để tổ chức các hoạt động truyền thông nhằm tăng cường nhận thức của toàn xã hội về sức khỏe. Năm 2017, WHO đã chọn chủ đề:“Trầm cảm - hãy cùng trò chuyện”. Hưởng ứng hoạt động này, ngày 4/4/2017, tại Hội trường tầng 3, nhà T4, Viện Sức khỏe Tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai phối hợp cùng Phòng Công tác xã hội tổ chức Hội thảo truyền thông GDSK với chủ đề: “Trầm cảm - Hãy cũng trò chuyện”.
Mỗi năm, Việt Nam có 36.000 - 40.000 người tự sát do trầm cảm
Theo PGS.TS Trần Văn Cường - Chủ tịch Hội tâm thần học Việt Nam: Trầm cảm là 1 rối loạn phổ biến trên thế giới. Theo 1 nghiên cứu của WHO, có xấp xỷ 298 triệu người mắc trầm cảm trong năm 2010 (chiếm 4,3% dân số toàn cầu). Trầm cảm có thể xảy ra ở nhiều lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là 18-45 tuổi, phụ nữ nhiều hơn nam giới. Nguy cơ mắc trầm cảm tăng với các bệnh lý thần kinh, tim mạch kèm theo như đột quỵ, Parkinson….
TS. Nguyễn Doãn Phương - Viện trưởng Viện SKTT chia sẻ với báo giới những thông tin hữu ích về trầm cảm
Chia sẻ với báo giới tại Hội thảo, TS. Nguyễn Doãn Phương - Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần (VSKTT), Bệnh viện Bạch Mai cho hay: Tại Việt Nam, hiện có khoảng 30% dân số trong quãng đời người có rối loạn tâm thần trong đó tỉ lệ trầm cảm chiếm 25%. Trong năm 2016, VSKTT khám và điều trị ngoại trú 18.402 lượt bệnh nhân trầm cảm (chiếm 30%), điều trị nội trú 446 lượt bệnh nhân (chiếm 13,0%). Trung bình mỗi ngày có 50 bệnh nhân đến khám và điều trị về trầm cảm. Đáng chú ý, mỗi năm số người tự sát do trầm cảm ở nước ta từ 36.000 - 40.000 người. Nghiên cứu mới nhất tại VSKTT năm 2016 ở những BN từ 45 tuổi bị trầm cảm có tỉ lệ 36,5% bệnh nhân có ý tưởng hoặc hành vi tự sát.
Viện SKTT đang điều trị cho một nữ sinh 21 tuổi, đang học năm cuối một trường Đại học được đưa vào Viện Sức khoẻ tâm thần sau hơn một tháng rơi vào trạng thái mất ngủ, chán ăn, sút cân, hay cáu gắt và giận dữ. Gia đình cho biết cô vốn khỏe mạnh, vui vẻ hòa đồng nhưng bỗng "trở bệnh" sau khi chia tay người yêu cùng với với áp lực ở trường học. Từ đó bệnh nhân thường xuyên thấy mệt mỏi, không muốn đi học và cũng không muốn làm việc gì, hay ngồi khóc và thấy cuộc sống không còn có ý nghĩa nên nhiều lần nói với mẹ là không muốn sống, để không phải đau khổ như hiện tại. Tại Viện Sức khoẻ tâm thần, các bác sĩ xác định cô bị trầm cảm nặng.
Một trường hợp khác là một bệnh nhân nam 79 tuổi được người nhà đưa vào Viện SKTT trong tình trạng suy kiệt nặng do bệnh nhân không chịu ăn uống và giao tiếp với mọi người xung quanh. Lúc này các bác sĩ chẩn đoán, bệnh nhân bị trầm cảm tái diễn, giai đoạn nặng có hành vi tự sát. Theo lời kể của người nhà, trước khi vào viện 3 tuần, bệnh nhân thường xuyên khóc và than phiền về sự sụt giảm thể lực, gầy sút 3kg trong 3 tuần. Đêm bệnh nhân ngủ ít, mệt mỏi nhiều, buồn chán, nói với người nhà về cái chết, khóc nhiều và xin lỗi người nhà vì đã làm khổ họ.
Trầm cảm có thể chữa khỏi hoàn toàn
Theo các bác sĩ của Viện SKTT, trầm cảm là một rối loạn rất phổ biến trong dân số, nhưng chỉ có tỉ lệ thấp được phát hiện và điều trị theo đúng chuyên khoa. Tuy nhiên rối loạn trầm cảm được chữa khỏi hoàn toàn, nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ, người bệnh hoàn toàn có thể khỏi bệnh và tái hòa nhập với gia đình và với xã hội.
BS thăm khám cho BN trầm cảm tại Viện SKTT - BV Bạch Mai
Việc phát hiện và điều trị trầm cảm cần có sự phối hợp của tất cả các chuyên khoa, và cần có sự hỗ trợ từ phía gia đình của người bệnh, từ phía cộng đồng. Bản thân người bệnh hãy chủ động trò chuyện với những người thân xung quanh khi thấy mình có các dấu hiệu của bệnh trầm cảm.
Cũng theo TS. Nguyễn Doãn Phương, có thể nhận biết bệnh trầm cảm qua một số dấu hiệu: cảm giác buồn chán, trống rỗng; khó tập trung suy nghĩ, hay quên; luôn cảm giác mệt mỏi, không muốn làm việc gì; cảm giác mình có tội lỗi, vô dụng, không xứng đáng; mất ngủ, hoặc ngủ quá nhiều; hay cáu gắt, giận dữ; giảm thích thú trong các hoạt động hoặc sở thích hàng ngày; giảm cảm giác ngon miệng, sụt cân hoặc ăn quá nhiều; nghĩ về cái chết, có ý tưởng hoặc hành vi tự sát. Ngoài ra, nhiều bệnh nhân trầm cảm còn được biểu hiện bằng các triệu chứng như đau đầu, đau tức ngực, các rối loạn tiêu hóa…
Trong lĩnh vực trầm cảm và stress, TS. BS Dương Minh Tâm cho hay, nhiều người dễ rơi vào trầm cảm trong các hoàn cảnh bị mất mát người thân, ly dị, sống độc thân, thiếu sự hỗ trợ chăm sóc từ xã hội, cộng đồng, tiền sử gia đình có người bị trầm cảm, lạm dụng rượu và các chất ma túy, thay đổi môi trường sống, thay đổi công việc; thất nghiệp, hoặc có các bệnh cơ thể mãn tính, bị lạm dụng thể chất, lạm dụng tình dục; xung đột cá nhân trong các mối quan hệ. Đặc biệt, phụ nữ có nguy cơ mắc trầm cảm nhiều hơn nam giới gấp 2 lần. Sự thay đổi hormon ở lứa tuổi dậy thì, trong chu kỳ kinh nguyệt, giai đoạn mang thai, bị sảy thai, giai đoạn mãn kinh có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm….
Như vậy, theo các số liệu trên trung bình cứ 10 người dân có tới hơn 3 người trong cả cuộc đời có vấn đề về sức khỏe tâm thần, trong đó tỉ lệ trầm cảm chiếm 25%. Điều đó, chứng tỏ nhu cầu về chăm sóc sức khỏe tâm thần trong xã hội hiện đại đang là một thách thức với ngành y tế và xã hội. Các chuyên gia khuyến cáo: Người dân hãy tìm đến với các cơ sở y tế có Khoa Tâm thần, Viện sức khỏe tâm thần khi có các dấu hiệu gợi ý về trầm cảm và rối loạn tâm thần.
Bài:Mai Thanh/Ảnh:Thế Anh
