Nhiều người dân nghĩ gan nhiễm mỡ là bệnh chỉ dành cho người béo phì, thừa cân, tuy nhiên, thực tế cả những người “gầy trơ xương” vẫn có thể mắc bệnh. Ngoài ra nhiều người đề phòng bằng cách ăn chay trường, từ chối cả tinh bột, chuyên gia cho hay, đây cũng là cách rất nguy hiểm.
Theo các chuyên gia y tế, nguyên nhân hàng đầu gây bệnh gan nhiễm mỡ là do uống rượu bia nhiều.
Gia tăng số người trẻ, trẻ em mắc gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ hay thoái hóa mỡ gan (sự tích lũy chất béo trong gan vượt quá 5% trọng lượng của gan) là bệnh rất hay gặp trong xã hội hiện đại. Tỉ lệ gan nhiễm mỡ trung bình trên thế giới chiếm 2,4-24% dân số. Tại Việt Nam, căn bệnh này đang có xu hướng tăng chóng mặt.
Triệu chứng của bệnh rất ít, hầu như không có dấu hiệu đáng lưu ý. Một vài bệnh nhân có thể cảm thấy hơi mệt mỏi và suy nhược hoặc có cảm giác hơi tức ở vùng dưới sườn bên phải hoặc vùng thượng vị lệch sang phải. Tuy nhiên, theo TS Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hoá (Bệnh viện Bạch Mai), đây không phải là triệu chứng đặc hiệu nên thường bị bỏ qua. Bệnh thường được phát hiện một cách tình cờ sau xét nghiệm máu hoặc men gan tăng cao, sau khi có kết quả siêu âm.
Điều đáng lưu ý là ban đầu bệnh không ảnh hưởng đến các hoạt động cơ thể, song nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có nguy cơ dẫn đến viêm gan, xơ gan và có một tỷ lệ nhỏ biến chứng ung thư gan. Theo TS Vũ Trường Khanh, mỗi ngày Khoa tiếp nhận 5-7 bệnh nhân nhập viện vì biến chứng xơ gan do uống rượu. Những bệnh nhân này khởi đầu chỉ bị gan nhiễm mỡ.
Theo thống kê, có tới 10-25% bệnh nhân gan nhiễm mỡ có thể dẫn đến xơ gan và có khoảng 4% sẽ bị ung thư gan. Các nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy, khoảng 75% người béo phì và tiểu đường type 2 mắc bệnh lý gan nhiễm mỡ. Trước đây, bệnh thường gặp ở người lớn tuổi thì nay, độ tuổi mắc bệnh trẻ hơn nhiều, đặc biệt là nhiều trẻ em mới 15-16 tuổi đã mắc bệnh gan nhiễm mỡ do béo phì, thừa cân. Khoảng 50% trẻ bị béo phì mắc căn bệnh này.
Theo TS Vũ Trường Khanh, với gan nhiễm mỡ, nguyên nhân hàng đầu gây bệnh là do uống rượu bia nhiều. Ngoài ra có rất nhiều nguyên nhân khác như virus viêm gan C, rối loạn chuyển hóa như tiểu đường… Bệnh được chia thành hai nhóm: Thoái hóa mỡ gan do rượu và thoái hóa mỡ gan không do rượu. Việc điều trị ban đầu luôn ưu tiên điều chỉnh chế độ ăn uống, vận động, nếu không hiệu quả mới can thiệp bằng thuốc.
Hiện đang có nhiều sai lầm trong quan niệm về bệnh gan, khiến nó trở thành rào cản trong việc phòng và điều trị bệnh này. Không ít người cho rằng, bệnh gan không ảnh hưởng tới các cơ quan khác, trong khi thực tế hoạt động của gan có mối liên hệ chặt chẽ với các bộ phận khác như mật, thận… Do đó, khi gan bị tổn thương, các cơ quan khác cũng sẽ bị tổn thương theo.
Ăn chay để giảm gan nhiễm mỡ, sai hoàn toàn
Một quan niệm phổ biến là nhiều người còn cho rằng người mắc bệnh gan nhiễm mỡ cần ăn chay để giảm mỡ. Tuy nhiên, TS Vũ Trường Khanh cho biết, nếu xác định gan thoái hóa do rượu thì việc quan trọng là phải dừng uống bia, rượu, nếu không sẽ ngày càng nặng, dẫn đến xơ gan. Với gan nhiễm mỡ do đồ uống có cồn, cách triệt để là kiêng hoàn toàn bia rượu. Tuy nhiên nhiều người cho rằng có thể bỏ rượu sang dùng bia, rượu vang vì nồng độ cồn thấp.
“Đây là sai lầm của rất nhiều bệnh nhân. Thay vì uống khoảng 200ml rượu mạnh 40 - 50 độ, họ uống hết chai vang khoảng 600ml mà không biết thực tế lượng cồn vào cơ thể là tương đương”, TS Vũ Trường Khanh phân tích.
Sai lầm thứ hai phổ biến hơn là thực hiện ăn chay, ăn toàn rau, kiêng hoàn toàn thịt để “thải” mỡ. Trong khi đó, các chuyên gia cho biết, nếu người bị gan nhiễm mỡ ăn thực phẩm chay sẽ làm cho cơ thể dung nạp quá ít chất béo. Chất béo trong cơ thể phân giải quá nhiều không những không thể chữa trị gan nhiễm mỡ mà còn làm bệnh nặng thêm.
Hoặc có nhiều trường hợp ăn chay nhưng vẫn uống rượu bia, mà không hề biết mỗi gam Ethanol chứa đến 7kcal. Riêng với các trường hợp chỉ ăn rau xanh để giảm béo, trị gan nhiễm mỡ, TS Vũ Trường Khanh cảnh báo, biện pháp này có thể gây nguy hiểm cho sức khoẻ. Bởi nếu không đủ năng lượng, không đủ thành phần sẽ khiến cơ thể đang từ dư thừa năng lượng đột ngột thành thiếu trầm trọng sẽ khiến cơ thể không kịp thích nghi, làm suy giảm hệ miễn dịch, dễ đổ bệnh. Do đó vị chuyên gia này khuyến cáo, khi bị gan nhiễm mỡ, bệnh nhân có thể thực hiện ăn chay nhưng tuyệt đối không ăn mỗi rau.
Ngoài ra, người ăn chay dung nạp không đủ Protein còn hợp thành Protein chất béo chậm, chất béo vận chuyển trở ngại, gan nhiễm mỡ còn nặng thêm. Vì vậy, ăn chay để điều trị gan nhiễm mỡ là không đúng, mà quan trọng là phải có chế độ ăn uống hợp lý, có năng lượng thích hợp mới cải thiện được gan nhiễm mỡ.
TS Vũ Trường Khanh khuyên, quan trọng là khẩu phần ăn và năng lượng cung cấp cho cơ thể. Người gầy nhưng năng lượng dư thừa thì vẫn có thể bị gan nhiễm mỡ. Dinh dưỡng một ngày đáp ứng theo công thức: Tinh bột 65% năng lượng cơ thể, Protit 15%, chất béo 20%. Phân bổ lượng thức ăn: Sáng là bữa quan trọng nhất, sau đó bữa trưa, bữa tối cần ăn giảm đi.
Tại Hội nghị Chuyên đề gan mật Việt Nam – Nhật Bản vừa được Bệnh viện Bạch Mai tổ chức vào cuối tuần qua, các chuyên gia thông tin tỉ lệ mắc mới ung thư gan ở Việt Nam rất cao. Theo đó, Việt Nam đứng thứ 5 thế giới về tỉ lệ mắc ung thư gan: 24,6/100.000 dân, 25.000 trường hợp mắc mới và 25.000 ca tử vong do ung thư gan mỗi năm. Đây là bệnh có tỉ lệ tử vong cao thứ 2 trong tất cả các loại ung thư ở Việt Nam, chiếm 27,1% số bệnh nhân tử vong vì ung thư.
Nhiễm virus viêm gan B, C, đồng nhiễm HIV và viêm gan virus, xơ gan do rượu là những yếu tố nguy cơ dẫn đến chứng xơ gan và ung thư gan. Trong đó, hậu quả do nhiễm viêm gan virus B cứ tăng dần. 90% các ca ung thư gan tử vong có nhiễm virus viêm gan B. TS Vũ Trường Khanh cũng cho hay, số nhiễm virus viêm gan B ở Việt Nam có giảm ở nhóm người sinh từ 1998 đến nay, do đó là thời gian bắt đầu tiến hành tiêm vaccine ngừa viêm gan siêu vi B.
Gan là cơ quan đóng vai trò quan trọng trong bài tiết, chuyển hóa cũng như nội tiết của cơ thể. Chính vì vậy, khi lá gan bị tổn thương do nhiễm mỡ sẽ có một số triệu chứng điển hình như sau:
- Cơ thể mệt mỏi, chán ăn, ăn uống không ngon miệng;
- Luôn có cảm giác buồn nôn, đầy bụng;
- Rối loạn nội tiết ở phụ nữ, nam giới;
- Vàng da, thiếu hụt vitamin.
Ngoài ra, siêu âm còn thấy tăng kích thước gan, hay bệnh nhân cảm thấy đau bụng.
Nguồn: http://giadinh.net.vn
