Ung thư gan là một trong những bệnh ung thư hàng đầu ở Việt Nam, đứng hàng thứ 2 ở nam giới sau ung thư phổi và hàng thứ 3 ở nữ giới sau ung thư vú và ung thư tử cung. Theo thống kê, trung bình mỗi năm Việt Nam có 10.000 ca bệnh ung thư gan mới được phát hiện, với tỉ lệ tử vong đứng thứ 6 trên toàn cầu.
Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Trần Đình Hà - Phụ trách Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu (YHHN&UB), Bệnh viện Bạch Mai để giúp bạn đọc có thêm kiến thức về căn bệnh này.
PGS.TS Trần Đình Hà (ở giữa) đang thăm khám cho bệnh nhân điều trị tại Trung tâm YHHN&UB
PV: Xin bác sỹ cho biết những dấu hiệu sớm để nhận biết ung thư gan?
PGS.TS Trần Đình Hà: Gan là một trong những cơ quan nội tạng quan trọng nhất của cơ thể, thực hiện hơn 500 chức năng khác nhau, trong đó chức năng quan trọng là chuyển hóa các chất dinh dưỡng và loại thải các độc tố trong máu. Hiện có hơn 100 loại bệnh gan với nhiều dấu hiệu khác nhau. Một số bệnh như viêm gan, gan nhiễm mỡ, xơ gan, thường có những dấu hiệu không đặc hiệu và dễ gây nhầm lẫn… Đáng lo ngại nhất về bệnh gan là ung thư gan.
Ung thư gan giai đoạn đầu hầu như không có triệu chứng lâm sàng. Một số dấu hiệu để nhận biết sớm bệnh ung thư gan như: Chán ăn, mệt mỏi, đầy bụng chậm tiêu, sụt cân nhiều trong thời gian ngắn; Vàng da, vàng mắt; Hay đau ở vùng dưới bờ sườn bên phải; Táo bón hoặc tiêu chảy; Đau vùng vai phải; …. Khi bệnh tiến triển u gan to thì có thể sờ thấy gan to dưới bờ sườn phải, mũi ức.
PV: Xin bác sĩ cho biết nguyên nhân căn bản dẫn đến ung thư gan?
PGS.TS Trần Đình Hà: Với ung thư gan, người ta đã xác định được nguyên nhân hàng đầu là do virus viêm gan B hoặc C. Trên 80% bệnh nhân ung thư gan là do tiến triển từ viêm gan virus B, khoảng 5% bệnh nhân ung thư gan được xác định là do virus viêm gan C. Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác như tiến triển từ xơ gan, tổn thương gan do lạm dụng rượu bia; các độc tố có trong thực phẩm mà chúng ta ăn phải hàng ngày…
Tỷ lệ ung thư gan ở nam giới cao hơn nữ giới và có liên quan đến việc lạm dụng rượu bia ở nam giới. Rất nhiều bệnh nhân bị ung thư gan điều trị tại Trung tâm YHHN&UB đều có tiền sử viêm gan, xơ gan do rượu...
PV: Được biết hiện nay có nhiều phương pháp mới điều trị ung thư gan giúp kéo dài thời gian sống cho người bệnh. Xin bác sĩ chia sẻ cụ thể hơn về các phương pháp này?
PGS.TS Trần Đình Hà: Có rất nhiều các phương pháp điều trị ung thư gan và càng phát hiện sớm, hiệu quả điều trị càng cao. Các bác sỹ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp cụ thể cho từng bệnh nhân tùy theo giai đoạn bệnh. Ở giai đoạn sớm có thể phẫu thuật cắt phần thùy gan mang khối u, ghép gan hoặc điều trị phá hủy khối u tại chỗ bằng vi sóng, sóng cao tần, đông lạnh, tiêm cồn. Ở giai đoạn trung gian có thể áp dụng điều trị tại vùng tiêm hóa chất động mạch, nút mạch bằng hóa dầu… Hay có thể tiến hành xạ trị gồm xạ trị định vị chiếu ngoài, xạ trị bằng ion nặng, Xạ trị trong chọn lọc ung thư gan bằng hạt vi cầu phóng xạ Y-90 là phương pháp mới cho hiệu quả rất tốt; Khi bệnh ở giai đoạn tiến triển áp dụng các liệu pháp điều trị toàn thân sử dụng hóa chất hoặc thuốc điều trị đích Sorafenib; Với các ca bệnh đã ở giai đoạn muộn điều trị chủ yếu là chăm sóc giảm nhẹ triệu chứng.
Hiện nay có nhiều phương pháp mới điều trị ung thư gan giúp kéo dài thời gian sống cho người bệnh
Trong đó, phương pháp Xạ trị trong chọn lọc ung thư gan bằng hạt vi cầu phóng xạ là một phương pháp mới, đã được triển khai thành công ở tại Trung tâm YHHN&UB, bệnh viện Bạch Mai. Khối u trong gan được nuôi dưỡng bởi các nhánh động mạch gan (90%), kỹ thuật này sẽ bơm các hạt vi cầu phóng xạ Y-90 trực tiếp, chọn lọc vào động mạch nuôi khối u. Theo đó, các hạt vi cầu phóng xạ Y-90 sẽ làm tắc mạch, làm xơ hóa các mạch máu cung cấp dinh dưỡng nuôi u và bức xạ ion hóa do Y-90 phát ra tiêu diệt tế bào ung thư mà ít ảnh hưởng đến tế bào lành.
PV: Để phòng ngừa căn bệnh này, phó giáo sư có khuyến cáo gì đối với cộng đồng?
PGS.TS Trần Đình Hà: Người dân nên đi khám sức khỏe định kỳ 6 tháng một lần. Với những người có tiền sử tăng men gan, người lành mang virut viêm gan, người bị viêm gan virus B hoặc C, người hay uống rượu bia là nhóm đối tượng có nguy cơ cao nên làm thêm một số xét nghiệm chuyên sâu về gan theo chỉ định của bác sĩ.
Ngoài ra, hãy tiêm ngừa vắc xin viêm gan B để phòng viêm gan B – với những trường hợp xét nhiệm viêm gan B (-). Không dùng chung bơm kim tiêm, bàn chải đánh răng, dao cạo râu có dính máu của người bệnh, sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục để phòng tránh lây nhiễm viêm gan virut B, C. Những người mắc viêm gan B, C hoặc các bệnh lý về gan - viêm gan do rượu, gan nhiễm mỡ, xơ gan... cần được điều trị, quản lý và theo dõi chặt chẽ tại bệnh viện.
Có một chế độ ăn uống hợp lý, lối sống lành mạnh, hạn chế uống rượu bia, hút thuốc lá cũng là 1 trong những hành vi sinh hoạt tốt để ngừa ung thư hiệu quả.
PV: Xin cám ơn bác sĩ!
Bài, ảnh: Mai Thanh
