Nghiên cứu thực hiện tại Pháp với hơn 1,2 triệu trẻ em cho thấy, trẻ được sử dụng PPI có nguy cơ nhập viện vì nhiễm trùng nặng cao hơn 34% so với nhóm không dùng thuốc. Nguy cơ này không chỉ xuất hiện trong thời gian sử dụng mà còn kéo dài sau khi ngừng thuốc, đặc biệt trong ba tháng đầu tiên. Tác động của PPI được ghi nhận trên nhiều cơ quan, bao gồm hệ tiêu hóa, tai mũi họng, đường hô hấp và cả hệ thần kinh.
Đáng chú ý, nghiên cứu phát hiện rằng nguy cơ nhiễm trùng tiêu hóa ở trẻ dùng PPI tăng đến 52%, trong khi nhiễm trùng tai mũi họng và hô hấp dưới lần lượt tăng 47% và 22%. Nguy cơ nhiễm trùng hệ thần kinh, một dạng nhiễm trùng hiếm gặp ở trẻ em cũng tăng 31%. Bên cạnh đó, các nhiễm trùng do vi khuẩn tăng 56% và nhiễm trùng do virus tăng 30% trong nhóm trẻ có sử dụng PPI.
Theo các chuyên gia, nguyên nhân PPI làm tăng nguy cơ nhiễm trùng là do sự thay đổi hệ vi sinh đường tiêu hóa. Khi độ pH trong dạ dày tăng, hệ miễn dịch của trẻ bị suy yếu sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh phát triển. Ngoài ra, PPI còn làm giảm khả năng hoạt động của bạch cầu trung tính, những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa mà còn có tác động lên các cơ quan khác thông qua các cơ chế phức tạp, như trục ruột-phổi (gut-lung axis).
Trước tình trạng sử dụng quá mức thuốc PPI trong điều trị trào ngược dạ dày thực quản (GERD) cho trẻ em, CBiP đã đưa ra khuyến cáo chỉ nên sử dụng PPI trong các trường hợp có chỉ định rõ ràng và cân nhắc cẩn thận lợi ích và nguy cơ.
Đáng lưu ý, tỷ lệ trẻ em dưới 2 tuổi sử dụng PPI đang có xu hướng gia tăng tại nhiều quốc gia. Tại Pháp, tỷ lệ này đã tăng gần gấp đôi từ năm 2010 đến năm 2019. Các chuyên gia cảnh báo rằng trẻ sinh non, trẻ có bệnh nền hoặc sử dụng PPI kéo dài là những nhóm dễ bị ảnh hưởng nhất bởi các tác dụng không mong muốn nghiêm trọng của thuốc.
Nghiên cứu từ JAMA Pediatrics cùng cảnh báo của CBiP mang thông điệp chuyên môn quan trọng với các bác sĩ điều trị và phụ huynh. Việc sử dụng PPI cần được cân nhắc thận trọng, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Thay vì dùng thuốc, phụ huynh có thể tham khảo các biện pháp thay thế như điều chỉnh chế độ ăn uống, thay đổi tư thế lúc ngủ hoặc sử dụng các thuốc kháng axit dịch vị khi cần thiết.
Việc lạm dụng thuốc không chỉ mang lại những hậu quả tiêu cực cho sức khỏe mà còn làm gia tăng chi phí điều trị. Do đó, bác sĩ cần cân nhắc cẩn thận khi kê đơn, đồng thời hướng dẫn phụ huynh hiểu rõ về những rủi ro tiềm ẩn từ các thuốc PPI. Trong điều trị cho trẻ nhỏ, ưu tiên hàng đầu luôn phải là lợi ích và sự an toàn của trẻ.
Nguồn:
- Lassalle M, Zureik M, Dray-Spira R. Proton Pump Inhibitor Use and Risk of Serious Infections in Young Children. JAMA Pediatrics. 2023;177(10):1028-1038.
- Le Centre Belge d’Information Pharmacothérapeutique (CBiP). IPP et risque d’infections graves chez les jeunes enfants. 2023.
Điểm tin: DS. Nguyễn Đăng Minh Vương,
Đơn vị Dược lâm sàng - Thông tin thuốc, Khoa Dược
