Mới đây, Khoa Nội Nhi - Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Quảng Ninh tiếp nhận bé Nguyễn Minh Tiến (3 tuổi) thường trú tại Khu 4 - Phường Hồng Hà - TP Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh. Bé vào viện trong tình trạng ho, khò khè, quấy khóc, ho nhiều, uống thuốc không đỡ. Kết quả nội soi phế quản khiến bác sĩ và người nhà tá hỏa khi thấy có hạt lạc nằm giữa thanh môn của bé.
Hạt lạc sau khi được phẫu thuật lấy ra khỏi đường thở của bé
Theo lời kể của gia đình bệnh nhi, cách đây 1 tháng cháu Tiến có biểu hiện sốt, ho thành cơn, khò khè, khản tiếng. Bé được chẩn đoán và điều trị bệnh viêm phế quản nhưng không đỡ nên gia đình chuyển bé đến Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Quảng Ninh khám và điều trị. Kết quả nội soi phế quản khiến bác sĩ và người nhà hoảng hốt khi thấy có hạt lạc nằm giữa thanh môn của bé.
BS Nguyễn Quốc Hùng – Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi Quảng Ninh, đồng thời là trưởng kíp phẫu thuật - cho biết: Do dị vật tròn và di động lại ở lâu trong đường thở, nên các bác sĩ quyết định nội soi phế quản gắp dị vật cho bé. Sau hơn 1 giờ đồng hồ, ca phẫu thuật đã thành công.
Qua trường hợp trên, BS Hùng khuyến cáo tới các bậc phụ huynh cần hết sức chú ý vì trẻ em thường có thói quen đưa các vật cầm ở tay vào miệng. Dị vật bị rơi vào đường thở khi hít vào mạnh hoặc sau một khi cười, khóc, ngạc nhiên, sợ hãi... Bởi vậy, phụ huynh nên thận trọng với những thức ăn có thể làm cho trẻ mắc dị vật như: Hạt lạc, hạt ngô, vỏ tôm, cua... để hạn chế những tai biến đáng tiếc xảy ra.
Các bác sĩ khuyến cáo khi phát hiện trẻ bị hóc dị vật, có thể thực hiện các biện pháp sơ cứu ban đầu để cứu sống trẻ. Khi phát hiện hay nghi ngờ trẻ bị dị vật đường thở, tùy từng trường hợp mà có cách xử trí hợp lý. Nếu trẻ vẫn tỉnh táo, hồng hào, không khó thở, vẫn khóc được nói được thì giữ nguyên tư thế ngồi, nhanh chóng mang đến bệnh viện để bác sĩ kiểm tra, nếu đúng dị vật đường thở sẽ lấy ra. Nếu trẻ có biểu hiện tím tái, khó thở nặng, ngưng thở, không khóc được, không nói được thì sau khi gọi xe cấp cứu, cần phải tiến hành thủ thuật can thiệp kịp thời trong thời gian đợi xe tới.
Thực tế, đã có không ít trường hợp trẻ bị hóc dị vật vì không được sơ cứu đúng cách hoặc không được phát hiện kịp thời nên đã phải chịu hậu quả rất đau lòng. Điển hình là trường hợp trẻ hóc hạt nhãn dẫn đến tử vong ở Thái Nguyên hồi giữa tháng 8.2016.
Cách sơ cứu trẻ bị hóc dị vật
Với trẻ dưới 2 tuổi, dùng phương pháp vỗ lưng ấn ngực
+ Cho trẻ nằm sấp trên cánh tay trái của người sơ cứu, đầu hướng xuống đất. Lưu ý giữ chắc để cổ và đầu trẻ khỏi bị tuột. Dùng gót bàn tay phải vỗ mạnh 5 cái vào vùng lưng giữa 2 xương bả vai của trẻ.
+ Sau đó lật trẻ từ tay trái qua tay phải của người sơ cứu. Quan sát em bé xem có hồng hào chưa, có thở, khóc được chưa. Kiểm tra miệng trẻ xem có dị vật nào không và lấy ra. Nếu dị vật vẫn chưa ra ngoài hoặc trẻ vẫn chưa thở thì làm tiếp biện pháp ấn ngực. Lấy 2 ngón tay ấn vào vùng thượng vị (vùng trên rốn và dưới xương ức). Ấn mạnh 5 cái theo chiều từ trên xuống dưới liên tiếp.
+ Kiểm tra xem bé đã thở, khóc lại chưa, nếu chưa tiếp tục lặp lại động tác này cho đến khi xe cấp cứu tới.
Với trẻ trên 2 tuổi, có thể dùng biện pháp ép bụng, còn được gọi là phương pháp Heimlich
- Trường hợp trẻ còn tỉnh: Để cho trẻ đứng. Người sơ cứu đứng phía sau lưng hoặc quỳ gối, choàng 2 tay ra phía trước ngang thắt lưng. Một tay nắm thành nắm đấm, một tay chồng lên tay còn lại, đặt ngay vào vị trí ở vùng thượng vị, dưới xương ức của trẻ. Ấn mạnh theo hướng từ dưới lên trên 5 cái thật mạnh liên tiếp. Nếu chưa hóc dị vật ra thì có thể lặp lại biện pháp này từ 6 đến 10 lần.
- Trường hợp hôn mê, bất tỉnh: Đặt trẻ nằm ngửa, người sơ cứu quỳ gối, tựa hai chân hai bên đùi trẻ. Nắm 2 bàn tay thành nắm đấm, đột ngột ấn vào dưới xương ức của trẻ. Ấn mạnh từ dưới lên trên 5 cái liên tiếp.
Trong tình huống bệnh nhân hôn mê và không thở được thì trước tiên phải bắt đầu bằng hà hơi thổi ngạt 2 cái. Nếu dị vật vẫn chưa ra, trẻ vẫn chưa thở được thì cần thì kết hợp vừa hà hơi thổi ngạt vừa dùng tay ấn, cho đến khi dị vật văng ra hoặc bệnh nhân khóc, thở được, hồng hào hơn.
