Những độc chất từ khói thuốc
Khói thuốc lá chứa trên 4.000 chất có thể gây hại cho sức khỏe. Các chất này gồm 2 dạng: những hạt rất nhỏ thể rắn chứa hắc ín và dạng khí gồm carbon monoxide, nitrogen dioxides và những độc chất khác bao gồm cả chất gây nghiện như nicotin. Khói thuốc lá mang các chất độc này trực tiếp vào phổi.
Chất hắc ín gây tổn thương tế bào ở đường thở, những thương tổn này làm cho tế bào phát triển không kiểm soát được và có thể phát triển thành ung thư phổi và thanh quản. Để phản ứng lại, cơ thể bạn huy động các tế bào đến phổi để bảo vệ nhưng các tế bào này cũng bị khói thuốc hủy diệt; các tế bào chết lại phóng thích những chất làm hủy hoại phổi dẫn đến bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Khói thuốc còn mang các độc chất vào trong máu và làm hủy hoại những cơ quan khác như những mạch máu ở tim, não và các bộ phận khác, hậu quả là các chứng đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, đột quỵ... đồng thời còn làm phát triển ung thư các cơ quan khác như thực quản, bàng quang.
Khói thuốc lá kích thích các khí đạo trong phổi làm các tế bào này tiết ra nhiều chất nhầy (đờm). Lúc này chức năng làm sạch phổi cũng tổn hại nên không thể tống đẩy đờm và các chất có hại khác ra ngoài; vì vậy những người hút thuốc lá dễ bị nhiễm trùng hô hấp và có nhiều nguy cơ bị tổn thương thường xuyên ở đường thở.
Người hút thuốc thụ động vừa hít phải khói thuốc, vừa hít khói từ phần điếu thuốc đang cháy đỏ chứa nồng độ chất độc cao hơn ở khói thuốc hít vào phổi người hút qua đầu lọc. Hút thuốc thụ động cũng thường gây tác hại cho người không hút thuốc, đặc biệt là người bị hen hoặc các bệnh ở phổi.
Khói thuốc dễ gây mắc và làm trầm trọng hơn bệnh hen ở mọi lứa tuổi
Phụ nữ khi mang thai mà hút thuốc thì những hóa chất trong khói thuốc có thể đi vào bào thai qua đường cuống rốn và gây tác hại cho phổi và đường thở của thai nhi. Hút thuốc khi mang thai có thể dẫn đến những biến chứng như sinh non, trẻ thiếu cân, thai chết lưu, sảy thai, hội chứng đột tử sau khi sinh. Con của người mẹ hút thuốc dễ bị khò khè, hen và các bệnh về đường hô hấp hơn con của người mẹ không hút thuốc. Vì vậy các bà mẹ không hút thuốc khi mang thai, người hút thuốc nên tránh xa những thai phụ.
Hút thuốc gần trẻ em không những có thể làm trẻ dễ mắc bệnh hen và các bệnh hô hấp khác mà còn nguy hiểm hơn vì hệ miễn dịch của trẻ non yếu và khí đạo của trẻ rất nhỏ so với người lớn; trẻ thở nhanh hơn, điều đó có nghĩa là tỷ lệ chất độc trẻ hít vào cơ thể lớn hơn nhiều so với người lớn nên bị ảnh hưởng của khói thuốc và các hóa chất chứa trong khói thuốc nặng hơn. Một lá phổi đang phát triển rất nhạy cảm nên một sự hủy hoại lúc còn quá sớm có thể trở thành vĩnh viễn không hồi phục.
Khảo sát cho thấy, những trẻ con của những người hút thuốc thụ động sau khi sinh dễ mắc phải những bệnh hô hấp như hen hoặc những bệnh hô hấp cấp tính khác. Nghiên cứu cũng chỉ rõ con của những người hút thuốc có triệu chứng hen nặng hơn, thường bị những cơn kịch phát hơn và chức năng hô hấp kém. Những trẻ bị hen sống chung với người hút thuốc thường phải nhập viện 5 lần, nhiều hơn trẻ bị hen ở trong nhà không có người hút thuốc.
Sống trong nhà không có người hút thuốc, trẻ bị hen có thể kiểm soát hen đến 90%, tỷ lệ này chỉ còn 50% đối với trẻ bị hen sống chung với người hút thuốc.
Một vấn đề quan trọng khác bạn cần biết là những trẻ sống với người hút thuốc, sau này khi lớn lên chúng cũng dễ trở thành người nghiện hút thuốc.
So sánh với người mắc bệnh hen không hút thuốc, người bệnh hen hút thuốc sẽ phải chịu những hậu quả đáng tiếc sau:
- Triệu chứng hen thường xảy ra hơn.
- Khó kiểm soát hen hơn.
- Chức năng hô hấp suy giảm nhanh hơn.
- Hiện tượng viêm đường hô hấp nặng hơn.
- Đáp ứng với thuốc chặn cơn kém hơn.
Những biện pháp hạn chế tác hại của hút thuốc lá lên bệnh hen: Nếu bạn hút thuốc, hãy cố gắng bỏ hút. Người bệnh hen nếu sống chung với người hút thuốc thì bạn sẽ có nhiều nguy cơ bị lên cơn hen, vì vậy nên yêu cầu mọi người không hút thuốc ở trong nhà hoặc bất cứ nơi nào có người bị hen. Tránh xa những nơi có người hút thuốc. Nếu vì lý do nào đó bạn không thể không lui tới những nơi có người hút thuốc, hãy luôn mang theo trong người thuốc hạ cơn. Trong một tuần lễ nếu phải dùng thuốc hạ cơn từ 3 - 4 lần trở lên, hãy đi khám bệnh để bác sĩ điều chỉnh thuốc cho bạn.
BS. Đồng Sĩ Tính
suckhoedoisong.vn
