1. Ù tai là gì?

Ù tai là hiện tượng người bệnh tự nghe thấy âm thanh vô nghĩa ở một hoặc hai bên tai, trong khi âm thanh đó không đến từ môi trường bên ngoài. Ù tai khác với ảo thính là hiện tượng nghe thấy tiếng nói, tiếng nhạc … gặp trong các bệnh lý tâm thần.

Theo Tổ chức y tế thế giới ước tính ù tai chiếm khoảng 15% dân số, đặc biệt là ở người cao tuổi. Ù tai không phải là một bệnh mà là triệu chứng của nhiều bệnh. Ù tai thường là hậu quả của tình trạng mất thính lực, trong một số trường hợp còn là biểu hiện của những tổn thương nghiêm trọng như mạch máu hoặc u thần kinh.

2. Ù tai có biểu hiện như thế nào?

Ù tai có thể liên tục hoặc từng lúc, một bên hoặc cả hai tai với biểu hiện đa dạng như nghe thấy tiếng ù ù, tiếng vo ve, tiếng sóng biển, tiếng chuông, tiếng gió thổi, tiếng gầm, tiếng lách cách, nhịp đập. Tiếng ù thường nghe rõ và gây khó chịu nhiều hơn trong môi trường yên tĩnh, lúc đi ngủ. Trong một số trường hợp, tiếng ù có thể to đến mức làm bệnh nhân mất tập trung, cản trở giao tiếp, thậm chí dẫn đến trầm cảm.

Ù tai có thể đơn độc hoặc đi kèm các triệu chứng khác như nghe kém, đau tai, chóng mặt.

Ù tai được chia thành hai nhóm là chủ quan (tiếng ù chỉ người bệnh nghe được) và ù tai khách quan (tiếng ù có thể được bác sĩ thăm khám phát hiện được).

3. Nguyên nhân của ù tai?

- Tai ngoài: bít tắc ống tai ngoài do nút ráy, dị vật, viêm ống tai ngoài.

- Tai giữa:

+ Do viêm: viêm tai giữa cấp, viêm tai giữa ứ dịch, viêm tai giữa mạn tính.

+ Rối loạn chức năng vòi nhĩ: tắc vòi nhĩ, doãng rộng vòi nhĩ.

+ Khối u: u cuộn nhĩ, u cuộn cảnh, u màng não, …

+ Xốp xơ tai.

+ Co thắt cơ: cơ bàn đạp, cơ búa.

- Tai trong: tổn thương tế bào giác quan ốc tai (tiếng ồn, lão hoá, nhiễm độc thuốc như một số kháng sinh, chống viêm không steroids, thuốc lợi tiểu, điều trị ung thư, …), bệnh Ménière.

- Thần kinh trung ương: chấn thương sọ não, migraine, tăng huyết áp, dị dạng mạch máu, xơ vữa mạch máu, u góc cầu tiểu não, …

- Bệnh của khớp thái dương hàm.

- Bệnh mạn tính: tiểu đường, tuyến giáp, thiếu máu, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống …

4. Yếu tố nguy cơ dẫn đến ù tai là gì?

- Tiếp xúc với tiếng ồn: búa máy, cưa, nghe nhạc với âm lượng lớn trong thời gian dài, …

- Tuổi: tuổi càng cao nguy cơ ù tai càng nhiều do thoái hoá các sợi thần kinh thính giác.

- Giới: nam thường gặp hơn, đặc biệt là khi có sử dụng rượu bia, hút thuốc lá.

- Mắc bệnh nội khoa: béo phì, bệnh tim mạch, tăng huyết áp, tiền sử chấn thương sọ não, …

5. Chẩn đoán ù tai như thế nào?

Khi bệnh nhân bị ù tai cần đi khám chuyên khoa Tai Mũi Họng. Tại đây, bác sĩ sẽ thực hiện những công việc sau:

- Hỏi bệnh:

+ Xác định có đúng bệnh nhân bị ù tai không, một bên hay hai bên, thời gian xuất hiện, đặc điểm tiếng ù, mức độ ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt và giấc ngủ.

+ Triệu chứng kèm theo như nghe kém, chóng mặt, đau đầu.

+ Tiền sử mắc các bệnh nội khoa, chấn thương sọ não, sử dụng rượu bia, thuốc lá, nghề nghiệp tiếp xúc với tiếng ồn.

- Khám lâm sàng:

+ Nội soi tai mũi họng: đánh giá các đặc điểm giải phẫu và phát hiện các bệnh lý ở tai ngoài, tai giữa, mũi xoang, họng và thanh quản.

+ Khám vùng đầu cổ.

+ Khám tiền đình và phát hiện các dấu hiệu thần kinh khu trú.

- Cận lâm sàng:

+ Đo thính lực đơn âm, thính lực lời: xác định có nghe kém không, loại và mức độ nghe kém.

+ Đo nhĩ lượng và chức năng vòi nhĩ: phát hiện các rối loạn về áp lực của tai giữa, khả năng đóng mở vòi nhĩ thụ động và chủ động.

+ Ù đồ: xác định tần số và cường độ tiếng ù.

+ Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thêm các thăm dò khác như chẩn đoán hình ảnh (siêu âm doppler mạch, chụp mạch, chụp cộng hưởng từ sọ não), xét nghiệm máu (phát hiện thiếu máu, rối loạn hormon tuyến giáp, …).

Tại khoa Tai Mũi Họng bệnh viện Bạch Mai hiện tại có đầy đủ các phương tiện để đánh giá chức năng tai nói trên, giúp bác sĩ chẩn đoán và đưa ra biện pháp điều trị phù hợp cho từng trường hợp cụ thể.

6. Điều trị ù tai

- Điều trị nguyên nhân: lấy ráy tai, vá màng nhĩ, xử lí các tổn thương của tai giữa, tai trong, điều trị các bệnh lý tim mạch, …

- Dùng thuốc: hiện tại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu ù tai, tuy nhiên một số thuốc có thể giúp giảm mức độ khó chịu thông qua làm tăng tuần hoàn tai trong và hệ thần kinh trung ương, an thần, …

- Đeo máy trợ thính: giúp nâng cao sức nghe đồng thời làm giảm mức độ ảnh hưởng của tiếng ù, đặc biệt ở những người ù tai liên quan đến nghe kém do tiếng ồn hoặc lão thính.

- Liệu pháp âm thanh: sử dụng các thiết bị tạo ra âm thanh che lấp tiếng ù.

- Thay đổi lối sống, nhận thức hành vi.

7. Ngăn ngừa ù tai

- Tránh tiếp xúc với tiếng ồn lớn. Trong trường hợp tiếp xúc với tiếng ồn là một trong những yêu cầu của công việc (công nhân trong các công xưởng, …), cần đeo các thiết bị bảo vệ như chụp tai.

- Hạn chế sử dụng đồ uống có cồn, cà phê, tránh thuốc lá.

- Luyện tập nâng cao thể trạng, có chế độ dinh dưỡng phù hợp tránh béo phì và các bệnh tim mạch.

ThS. Trần Hà Linh, Khoa TMH