Thuốc chứa methotrexat (Imeth, Novatrex và các thuốc generic) được chỉ định điều trị bệnh vẩy nến, viêm khớp dạng thấp và bệnh bạch cầu nguyên bào lympho cấp tính. Đã có các báo cáo được ghi nhận khi dùng quá liều methotrexat có thể dẫn đến tử vong do độc tính của thuốc.

Quá liều methotrexat có thể do uống thuốc quá thường xuyên (nhiều lần/tuần) hoặc do tương tác thuốc. Thuốc được khuyến cáo chỉ sử dụng một lần/tuần và cần thận trọng rà soát tương tác thuốc khi sử dụng đồng thời với các loại thuốc khác.

Thông tin dành cho người bệnh:

- Để tránh dùng quá liều methotrexat, khuyến cáo:

+ Chỉ dùng methotrexat một lần/tuần;

+ Không tự dùng thuốc khác theo đơn hoặc thuốc không cần đơn mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ, bao gồm: thuốc chống viêm không steroid NSAIDs (ibuprofen, ketoprofen, aspirin,…), thuốc ức chế bơm proton (omeprazol, pantoprazol,…).

- Các triệu chứng quá liều methotrexat bao gồm: sốt, đau họng, loét miệng, tiêu chảy, nôn mửa, phát ban, chảy máu hoặc mệt mỏi bất thường.

- Nếu xuất hiện các triệu chứng trên, hãy liên hệ ngay với bác sĩ và báo cho bác sĩ biết là đang dùng methotrexat.

- Thẻ thông tin nên được chuẩn bị sẵn dành cho người bệnh để nhắc nhở về liều methotrexat cần dùng và các triệu chứng của quá liều methotrexat. Luôn giữ thẻ này bên cạnh và đưa cho nhân viên y tế khi được khám bệnh và/hoặc được chăm sóc, điều trị để nhân viên y tế biết người bệnh đang dùng methotrexat.

Thông tin dành cho nhân viên y tế:

Để hạn chế nguy cơ quá liều khi dùng methotrexat:

- Đối với mỗi lần kê đơn hoặc phát thuốc:

   + Người bệnh cần được hiểu rõ chỉ nên được dùng thuốc một lần/tuần;

   + Thông tin cho người bệnh về nguy cơ quá liều methotrexat khi dùng đồng thời với các thuốc khác (đặc biệt thuốc chống viêm không steroid NSAIDs và thuốc ức chế bơm proton);

   + Thông tin cho người bệnh về các dấu hiệu quá liều methotrexat và liên hệ ngay với bác sĩ trong trường hợp nghi ngờ quá liều methotrexat.

- Khi phát thuốc, hãy hỏi người bệnh về thời điểm uống thuốc trong tuần và yêu cầu người bệnh ghi thông tin vào thẻ theo dõi của người bệnh.

- Đặc biệt cần lưu ý người bệnh cao tuổi và/hoặc người bệnh suy giảm nhận thức vì nguy cơ cao nhầm lẫn, đồng thời cũng cần thông tin cho người nhà người bệnh.

Xử trí quá liều methotrexat bằng cách sử dụng calci folinat càng sớm càng tốt. Liều của calci folinat được điều chỉnh dựa vào nồng độ methotrexat trong máu. Tùy thuộc vào nồng độ methotrexat trong máu, có thể cần tăng bài niệu methotrexat bằng cách kiềm hóa nước tiểu và duy trì pH nước tiểu > 7 để hạn chế kết tủa của methotrexat và/hoặc các chất chuyển hóa của nó trong ống thận dễ dàng hình thành trong môi trường acid. Lọc máu tiêu chuẩn và lọc màng bụng không hiệu quả trong việc loại bỏ methotrexat. Lọc máu thông lượng cao, lọc máu hấp phụ đã được ghi nhận có hiệu quả loại bỏ methotrexat ra khỏi cơ thể.

Nguồn:https://ansm.sante.fr/actualites/medicaments-a-base-de-methotrexate-par-voie-orale-imeth-novatrex-et-generiques-une-carte-patients-et-une-brochure-professionnels-de-sante-pour-eviter-les-surdosages, truy cập ngày 26/07/2022

Điểm tin: ThS. Nguyễn Thị Thu,

Đơn vị Dược lâm sàng – Thông tin thuốc, Khoa Dược