Đái tháo đường được coi là “kẻ giết người thầm lặng” do không có biểu hiện bệnh rõ ràng. Ở Việt Nam, có khoảng 3 triệu người mắc bệnh này. Đáng chú ý, 64% người bị đái tháo đường nhưng không hề biết mình mắc bệnh, trong số đó không ít trẻ nhỏ, phụ nữ đang mang thai.
Ở Việt Nam có khoảng 3 triệu người mắc bệnh đái tháo đường. Đáng chú ý, có 64% bệnh nhân không hề biết mình mắc bệnh
Nguy cơ từ... nghiện ăn
Được bố mẹ đưa đến khám ở Bệnh viện Bạch Mai, bé Trần Tú N (SN
2008, ở Đống Đa, Hà Nội) khiến các bác sĩ tá hỏa vì chỉ số sức khỏe: Cao 141cm,
nặng 58kg khi mới 8 tuổi. Dù trước đó, khi chào đời, N cân nặng chỉ 2,9kg.
Cho rằng sinh nhẹ cân, lại là con duy nhất nên N được gia đình
chăm bẵm, bế ẵm suốt ngày, ăn uống thoải mái, không “từ” bất kỳ món nào, đặc
biệt là thức ăn nhanh, chứa nhiều chất dinh dưỡng. Đặc biệt, N rất ít ra ngoài
vận động. Thế nên, khi tới khám tại bệnh viện và thực hiện các kỹ thuật đo
đường huyết cho thấy, chỉ số đường huyết trước khi ăn của N lên tới 13 mmol/l
(cao gấp đôi so với chỉ số bình thường). Sau một thời gian điều trị với chế độ
giảm cân và dinh dưỡng hợp lý, lượng đường huyết của N đã trở về mức bình
thường (5,4 - 6,2mmol/l).
Điều đáng quan ngại đây không phải là chuyện hiếm. Tại Bệnh viện
Bạch Mai, có trẻ mới 10 tuổi, cao 150cm nhưng nặng gần 70kg và bị “nghiện” ăn,
gia đình tìm nhiều cách để “cai” nhưng cai được ở nhà thì lên trường cháu lại
“thả phanh”. Tình trạng này diễn tiến lâu ngày khiến cháu mắc bệnh đái tháo
đường, phải nhập viện điều trị, theo dõi chặt chẽ.
Còn tại Khoa Thận - Nội tiết, Bệnh viện Nhi Đồng 1 (TPHCM) đang
quản lý khoảng gần 100 trẻ em mắc bệnh đái tháo đường điều trị ngoại trú, trong
đó 90% là các em mắc đái tháo đường tuýp 1 (thiếu insulin, tuyến tụy không thể
sản xuất hoặc sản xuất không đủ insulin để chuyển hóa đường trong máu, dẫn đến
lượng đường trong máu tăng cao, ảnh hưởng đến các cơ quan, hệ thần kinh của cơ
thể), còn lại là đái tháo đường tuýp 2 (không nhạy với insulin, có insulin mà
cơ thể không đáp ứng được). Các chuyên gia khuyến cáo: Biểu hiện ban đầu của
bệnh ở trẻ em và người lớn đều giống nhau: Uống nhiều, tiểu nhiều, sụt cân, cảm
giác đói bụng, đôi khi là những triệu chứng khác như mệt mỏi, học lực sa sút,
giảm sự tập trung.
Theo các chuyên gia, bệnh đái tháo đường đang có xu hướng trẻ
hóa. Trước đây, người ta nói bệnh tiểu đường tuýp 2 thường xảy ra ở những người
lớn tuổi (ngoài 40 tuổi trở lên), nhưng hiện nay, tình trạng này xảy ra ở những
người rất trẻ (20 - 30 tuổi), thậm chí có những trẻ mười mấy tuổi đã bị tiểu
đường. Các chuyên gia cho rằng, điều này là do sự thay đổi lối sống trong điều
kiện kinh tế đang khá dần lên, chế độ dinh dưỡng không hợp lý, ít có sự tiết
chế trong ăn uống trong khi cường độ vận động thể dục không nhiều, chủ yếu là
ngồi và phụ thuộc nhiều vào máy tính, điện thoại, tivi.
Còn BS Phan Hướng Dương, Phó Giám đốc Bệnh viện Nội tiết Trung
ương chia sẻ: Đái tháo đường hiện không còn là "bệnh của giới nhà
giàu" hay dân thành phố, mà ở các tỉnh miền núi cũng có trẻ em mắc đái
tháo đường.
“Sát thủ” thầm lặng
Sau 5 năm chạy chữa để có một đứa con, may mắn đã mỉm
cười với vợ chồng chị Vũ Nhật T (33 tuổi, ở Thanh Miện, Hải Dương). Có con muộn
màng nên gia đình ra sức tẩm bổ cho chị, khiến chị tăng gần 35kg trong thai kỳ.
Cũng vì lo lắng sợ động thai nên hầu như chị T không luyện tập thể lực, suốt
thai kỳ chỉ quanh quẩn trong nhà hoặc đi khám xem thai có tăng cân hay không.
Kết quả, lúc lên bàn mổ đẻ, chị nặng tới 80kg. Con chị, bé trai 3,8kg ra đời
bằng phương pháp sinh mổ, cả chị và hai bên gia đình đều phấn khởi mừng rơi
nước mắt.
Vừa lọt lòng, cắt rốn, con trai chị được đưa đến phòng sơ
sinh. Tuy nhiên, 2 - 3 tiếng đồng hồ sau, gia đình chị được tin bé phải đi cấp
cứu gấp do hạ đường huyết đột ngột, suy hô hấp sơ sinh. Những nỗ lực cứu chữa không
thành, đứa trẻ sau 5 năm gia đình chị T mỏi mòn chờ đợi đã qua đời. Kết quả xác
định nguyên nhân cho biết, chị T mắc bệnh đái tháo đường thai kỳ nhưng không
thông báo tiền sử bệnh cho nhân viên y tế. Con chị cũng bị mắc đái tháo đường
ngay từ trong bụng mẹ.
PGS.TS Nguyễn Khoa Diệu Vân (Khoa Nội tiết, Bệnh viện
Bạch Mai) chia sẻ, hạ đường huyết sơ sinh, suy hô hấp sơ sinh là hai trong số
nhiều nguy cơ biến chứng sớm cho thai có mẹ bị đái tháo đường thai kỳ 25 - 40%
con ở mẹ đái tháo đường thai kỳ bị hạ đường huyết nặng trong vài giờ sau đẻ.
Nguy cơ này sẽ tăng lên cao nếu kiểm soát đường huyết kém và nhất là đường
huyết cao khi chuyển dạ, đặc biệt khi mổ lấy thai. Trường hợp đường huyết hạ
nặng và kéo dài có thể gây tổn thương hệ thần kinh của trẻ, khiến trẻ kém phát
triển trí tuệ. Khi thai phụ bị đái tháo đường thai kỳ, nguy cơ suy hô hấp sơ
sinh tăng lên do thiếu chất surfactant – một chất ảnh hưởng lên tính đàn hồi
của phổi, có khả năng làm giảm sức căng bề mặt của lớp dịch lót phế nang 2 -14
lần…
Theo một nghiên cứu khác, tỉ lệ thai phụ mắc bệnh đái
tháo đường thai kỳ ở Việt Nam là 20,3%. Có nghĩa là, cứ 5 thai phụ thì có 1
người mắc đái tháo đường thai kỳ. Theo ước tính, sau 10 năm tỷ lệ mắc bệnh đái
tháo đường trong cộng đồng đã tăng gấp 2 lần từ gần 3% dân số lên đến 5,4%, với
khoảng 3 triệu người Việt mắc. Đó là chưa kể, Việt Nam có đến gần 64% người bị
đái tháo đường nhưng không hề biết mình mắc bệnh, tỷ lệ này ở các nước phát
triển là 20 - 30%.
Khám sức khỏe tiền hôn
nhân là việc rất cần thiết
“Một trong những biến chứng các
thai phụ thường gặp trong đái tháo đường thai kỳ, đó là nhiễm khuẩn tiết niệu
và thiếu máu mạn tính. Trên thực tế, nhiều cặp đôi trước khi cưới say sưa chuẩn
bị hôn lễ, tuần trăng mật… nhưng quên mất việc phải khám sức khỏe tiền hôn nhân,
tầm soát bệnh tật. Do đó, nhiều phụ nữ không biết rằng mình bị đái tháo đường
hoặc bị thiếu sắt, thiếu máu. Trong khi đó, đường huyết cao sớm trong thai kỳ
(khoảng 8 tuần đầu) có thể ảnh hưởng đến sự phát triển cơ thể và các cơ quan
của thai nhi, gây dị tật bẩm sinh. Việc kiểm soát trong mức bình thường trước
khi có thai là rất quan trọng. Đặc biệt, nếu phụ nữ đã từng bị đái tháo đường
thai kỳ, nguy cơ mắc bệnh này trong lần mang thai tiếp theo là 36%”.
PGS.TS Nguyễn Khoa Diệu Vân (Khoa Nội tiết, Bệnh viện Bạch Mai)
Nguồn Giadinh.net.vn