Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với TS.BS Nghiêm Trung Dũng - Giám đốc Trung tâm Thận tiết niệu và Lọc máu, Bệnh viện Bạch Mai. TS.BS Nghiêm Trung Dũng sẽ chia sẻ cho chúng ta góc nhìn chuyên môn về chiến lược phòng bệnh hiệu quả đối với bệnh nhân suy thận mạn.

Phóng viên (PV):Thưa TS.BS, vì sao bệnh nhân suy thận mạn cần đặc biệt chú trọng tiêm phòng vắc-xin? 

TS.BS Nghiêm Trung Dũng: Bệnh thận mạn gây suy giảm miễn dịch trầm trọng, khiến cơ thể khó chống lại các tác nhân gây bệnh. Khi nhiễm trùng, họ dễ rơi vào tình trạng nặng, phải nhập viện, thậm chí tử vong. Ví dụ, bệnh nhân chạy thận nếu mắc cúm có nguy cơ viêm phổi cao gấp 3-4 lần người bình thường. Vắc-xin chính là “lá chắn” giúp giảm tỷ lệ biến chứng, kéo dài tuổi thọ và tiết kiệm chi phí điều trị. 

PV: Vậy những loại vắc-xin nào là bắt buộc cho nhóm bệnh nhân này, thưa bác sĩ? 

TS.BS Nghiêm Trung Dũng:  Có 6 loại vắc-xin quan trọng cần ưu tiên: 

1. Cúm mùa: Tiêm hàng năm, dùng vắc-xin bất hoạt. 

2. Phế cầu: Phòng viêm phổi, nhiễm khuẩn huyết. Bệnh nhân nên trao đổi với bác sĩ để chọn giữa PCV13 và PPSV23. 

3. Viêm gan B: Tiêm sớm từ giai đoạn 4-5 của bệnh thận, liều gấp đôi và theo dõi đáp ứng kháng thể. 

4. COVID-19: Đủ liều cơ bản + tiêm nhắc. 

5. Bạch hầu - Ho gà - Uốn ván: Nhắc lại mỗi 10 năm. 

6. Zona: Chỉ dùng vắc-xin tái tổ hợp (Shingrix), tránh vắc-xin sống (Zostavax). 

Với bệnh nhân suy thận mạn, vắc-xin là lá chắn giúp phòng ngừa nhiều loại bệnh nguy hiểm

PV: Có lưu ý đặc biệt nào khi tiêm cho bệnh nhân đang lọc máu hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch không, thưa bác sĩ? 

TS.BS Nghiêm Trung Dũng: Với bệnh nhân chạy thận nhân tạo, cần tiêm sau lọc máu để tránh thất thoát vắc-xin qua màng lọc. Tuyệt đối không tiêm vào tay có đường mạch máu (AVF/AVG). Người lọc màng bụng nên tiêm sớm, ưu tiên trước khi bắt đầu lọc. Đặc biệt, tránh vắc-xin sống (sởi, thủy đậu, Zostavax) vì chúng có thể gây bệnh trên người suy giảm miễn dịch. 

PV: Thưa bác sĩ, hiệu quả vắc-xin ở bệnh nhân suy thận có khác người khỏe mạnh không? 

TS.BS Nghiêm Trung Dũng: Đáp ứng miễn dịch ở nhóm này thường thấp hơn, nhưng không có nghĩa vắc-xin vô dụng. Ví dụ, vắc-xin cúm giúp giảm 40-60% nguy cơ nhập viện. Với viêm gan B, chúng tôi khuyến cáo xét nghiệm định lượng kháng thể sau tiêm để quyết định tiêm nhắc. Điều quan trọng là phải tiêm đúng lịch, đủ liều và theo dõi sát. 

PV: Bác sĩ có thể tư vấn: Bệnh nhân cần làm gì để xây dựng lịch tiêm phù hợp? 

TS.BS Nghiêm Trung Dũng: Hãy chủ động thảo luận với bác sĩ điều trị để được tư vấn lịch tiêm cá thể hóa, dựa trên: 

- Giai đoạn bệnh thận 

- Phương pháp điều trị (lọc máu, ghép thận, dùng thuốc ức chế miễn dịch) 

- Tiền sử dị ứng hoặc phản ứng vắc-xin trước đó 

PV: Ông có lời khuyên nào cho bệnh nhân và người nhà?

TS.BS Nghiêm Trung Dũng: Đừng chủ quan! Nhiễm trùng có thể là “giọt nước tràn ly” khiến chức năng thận suy sụp nhanh chóng. Hãy coi tiêm chủng như một phần trong phác đồ điều trị. Ghi chú lịch tiêm, báo ngay cho bác sĩ nếu có phản ứng bất thường sau tiêm. Sức khỏe của bạn phụ thuộc vào hành động hôm nay! 

LƯU Ý: Dùng vắc-xin bất hoạt hoặc tái tổ hợp, tránh dùng vắc-xin sống.

Thời điểm tiêm đối với bệnh nhân bệnh thận mạn đang điều trị thay thế:

- Bệnh nhân thận nhân tạo chu kỳ: Tiêm sau lọc máu để tránh thất thoát vắc-xin qua màng lọc. Tránh tiêm vào tay có AVF/AVG

- Bệnh nhân lọc màng bụng: nên tiêm vắc-xin sớm.

Xin cảm ơn bác sĩ về những chia sẻ vô cùng hữu ích này!