Chẩn đoán rối loạn cương dương

Chẩn đoán rối loạn cương dương (RLCD) thường dựa trên cả tiêu chí lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng.

Theo ICD-10, RLCD được xác định khi có sự thất bại trong đáp ứng tình dục, khiến người bệnh không thể tham gia quan hệ tình dục như mong muốn, tình trạng này xảy ra thường xuyên (dù có thể không liên tục) trong ít nhất 6 tháng, và không phải do các rối loạn hành vi, tâm thần, cơ thể hoặc do tác động của các chất khác. Cụ thể, dương vật không thể cương cứng đủ để giao hợp khi có ý định, biểu hiện dưới các dạng như: Cương cứng ban đầu nhưng mất đi khi giao hợp, chỉ cương cứng khi không giao hợp, cương cứng một phần không đủ, hoặc hoàn toàn không cương cứng.

Tiêu chuẩn DSM-5 chẩn đoán RLCD khi có khó khăn đáng kể trong việc đạt được hoặc duy trì sự cương cứng cho đến khi hoàn thành hoạt động tình dục, hoặc giảm đáng kể độ cứng của dương vật trong khi quan hệ tình dục. Các triệu chứng này phải xuất hiện trong hầu hết hoặc tất cả các lần quan hệ (khoảng 75%-100%), kéo dài tối thiểu 6 tháng, gây ra sự đau khổ đáng kể về mặt lâm sàng hoặc khó khăn trong giao tiếp, và không thể giải thích rõ hơn bởi một rối loạn tâm thần, tình trạng bệnh lý khác, hoặc tác động trực tiếp của một chất (ví dụ: chất gây nghiện, thuốc).

Quy trình đánh giá rối loạn cương dương

Để chẩn đoán và điều trị RLCD hiệu quả, quy trình đánh giá toàn diện là vô cùng quan trọng:

Đánh giá tiền sử bệnh lý: Khai thác chi tiết về tiền sử bệnh lý cơ thể và tiền sử tình dục của bệnh nhân và bạn tình. Cần mô tả cụ thể về độ cứng và thời gian cương cứng (khi được kích thích tình dục và vào buổi sáng), cũng như các vấn đề về ham muốn tình dục, hưng phấn, xuất tinh và cực khoái.

Khám thực thể: Khám sức khỏe tập trung vào hệ tiết niệu, nội tiết, mạch máu và thần kinh để phát hiện các dấu hiệu bất thường như bệnh Peyronie, tổn thương tiền ác tính/ác tính ở bộ phận sinh dục, phì đại hoặc bất thường tuyến tiền liệt hoặc các dấu hiệu gợi ý suy sinh dục.

Xét nghiệm cận lâm sàng cơ bản: Bao gồm xét nghiệm glucose máu, HbA1C, và testosterone toàn phần. Tùy thuộc vào tình hình lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm như PSA (kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt) hoặc LH (hormon tạo hoàng thể).

Xét nghiệm chuyên sâu:

Đo độ cương cứng dương vật về đêm (NPTR): Sử dụng thiết bị theo dõi để ghi lại số lần cương cứng, độ cứng tối đa và thời gian cương cứng trong giấc ngủ. Xét nghiệm này thường được thực hiện trong ít nhất hai đêm riêng biệt và giúp phân biệt RLCD do nguyên nhân hữu cơ (thường có kết quả bất thường) và RLCD do tâm lý (thường có kết quả NPTR bình thường).

Siêu âm động học dương vật (US): Một xét nghiệm chẩn đoán chuyên sâu, thường được áp dụng khi nghi ngờ nguyên nhân mạch máu gây RLCD (ví dụ: ở bệnh nhân tiểu đường, có nhiều yếu tố nguy cơ tim mạch).

Chụp cắt lớp vi tính thể hang: Cung cấp thông tin giải phẫu chi tiết, hỗ trợ chẩn đoán và lập kế hoạch điều trị.

Đánh giá sức khỏe tâm thần: Sử dụng các công cụ đánh giá chuyên biệt như thang đo IIEF (International Index of Erectile Function) để đánh giá chức năng cương dương, xuất tinh, và mức độ thỏa mãn tình dục; thang đo SHIM (Sexual Health Inventory for Men); đồng thời đánh giá mức độ lo âu, trầm cảm và nhận thức về tình dục của bệnh nhân.

Điều trị thế nào?

Điều trị RLCD đòi hỏi một cách tiếp cận đa chiều, tích hợp nhiều phương pháp khác nhau:

Thay đổi nhận thức: Bước đầu tiên quan trọng là cung cấp thông tin rõ ràng về các quá trình tâm lý và sinh lý liên quan đến phản ứng tình dục, giúp bệnh nhân hiểu rõ về tình trạng của mình.

Thay đổi yếu tố nguy cơ: RLCD thường liên quan đến các yếu tố lối sống hoặc các loại thuốc có thể điều chỉnh hoặc đảo ngược. Việc kiểm soát tốt các tình trạng bệnh lý đi kèm như tiểu đường, tăng huyết áp là bước cơ bản và cần thiết trước khi áp dụng các phương pháp điều trị đặc hiệu khác.

Trị liệu tâm lý: Các can thiệp tâm lý xã hội như đào tạo kỹ năng tình dục, liệu pháp hôn nhân và giáo dục tâm lý tình dục đóng vai trò quan trọng. Đặc biệt, liệu pháp Nhận thức và Hành vi (CBT) được khuyến nghị rộng rãi (có thể thực hiện theo nhóm hoặc cặp đôi, thậm chí trực tuyến), nhằm thay đổi các mô hình nhận thức và hành vi tiêu cực ảnh hưởng đến RLCD, đồng thời tăng cường khả năng thích ứng. Liệu pháp CBT kết hợp với các phương pháp khác thường mang lại hiệu quả tối ưu.

Điều trị nội tiết: Liệu pháp testosterone (dạng tiêm bắp, qua da hoặc uống) có thể được cân nhắc cho nam giới có nồng độ testosterone thấp hoặc dưới mức bình thường và đi kèm các vấn đề về ham muốn tình dục, chức năng cương dương.

Thiết bị cương cứng chân không (VED): Phương pháp này cho thấy hiệu quả cao (lên tới 90%) trong việc đạt được cương cứng đủ để giao hợp, không phụ thuộc vào nguyên nhân RLCD, với tỷ lệ hài lòng từ 27% đến 94%. Tuy nhiên, tỷ lệ sử dụng lâu dài có thể giảm dần. Cần lưu ý các tác dụng phụ thường gặp như đau, không xuất tinh, xuất huyết dưới da, bầm tím và chống chỉ định ở bệnh nhân rối loạn đông máu.

Liệu pháp sóng xung kích (LI-SWT): Các nghiên cứu cho thấy LI-SWT có thể cải thiện chất lượng cương cứng, ngay cả ở những bệnh nhân RLCD nặng không đáp ứng với PDE5I.

Huyết tương giàu tiểu cầu (PRP): Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu vào thể hang đang là một phương pháp được nghiên cứu trong các thử nghiệm lâm sàng.

Cấy ghép dương vật: Bao gồm dương vật giả không bơm hơi (có thể uốn nắn) và dương vật giả bơm hơi.

Tế bào gốc: Một hướng nghiên cứu tiềm năng trong tương lai.

Lời khuyên của bác sĩ