Từ "vui chơi" đến rối loạn tâm thần nặng nề

Người bệnh P.T.N, một cô gái 21 tuổi, được gia đình đưa đến Viện Sức khỏe Tâm thần trong tình trạng "cười một mình vô cớ, đánh mẹ". Qua khai thác bệnh sử, các bác sĩ phát hiện người bệnh đã bắt đầu sử dụng nhiều loại chất kích thích như N2O, ketamine, cần sa… từ khoảng 5 năm trước. Ban đầu, việc sử dụng chỉ diễn ra trong những cuộc vui chơi bạn bè, mang lại cảm giác vui vẻ, thoải mái.

Tuy nhiên, theo thời gian, tần suất và số lượng sử dụng ngày càng tăng. Khi không sử dụng, người bệnh trở nên bồn chồn, bứt rứt, chán nản. Đáng lo ngại hơn, người bệnh bắt đầu xuất hiện những triệu chứng rối loạn tâm thần nghiêm trọng như nghe thấy tiếng nói trong đầu, lẩm bẩm tự trò chuyện, dễ cáu gắt, chửi mắng và thậm chí đánh mẹ. Tình trạng này được chẩn đoán là “Rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng nhiều loại ma tuý với triệu chứng hỗn hợp”.

Ma túy thế hệ mới núp bóng dưới nhiều hình thức hấp dẫn để thu hút giới trẻ

Sử dụng đa chất: Mối nguy hiểm tiềm ẩn

Trường hợp của P.T.N không phải là cá biệt. Theo các nghiên cứu, việc sử dụng đa chất (polysubstance use) đang rất phổ biến ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Trong số những người tham gia chương trình điều trị lạm dụng chất, có tới 96% sử dụng đa chất. Điều này cho thấy các em dễ dàng chuyển từ chất này sang chất khác, hoặc sử dụng cùng lúc nhiều loại chất, làm cho việc điều trị trở nên phức tạp hơn.

Các loại chất kích thích và ma túy hiện nay rất đa dạng, từ các chất truyền thống như cần sa đến các loại mới nguy hiểm hơn như "bánh cười" (lazy cake), "bóng cười" (N2O) hay các loại ma túy tổng hợp trong hộp đêm như MDMA, ketamine. Các chất này gây ra nhiều tác động tiêu cực ngắn hạn và dài hạn:

 * Cần sa: Gây suy giảm trí nhớ, khả năng học tập và giải quyết vấn đề, mất khả năng phối hợp và tăng nhịp tim.

 * LSD: Liều cao có thể gây ảo thị, hoang tưởng, và các cơn hoảng loạn.

 * Ma túy tổng hợp: Gây ra các hành vi nguy cơ cao như bạo lực, trộm cắp.

Đặc biệt, việc lạm dụng rượu và cần sa còn có thể gây khiếm khuyết về cấu trúc và chức năng của não bộ, dẫn đến suy giảm trí nhớ, khả năng chú ý và tốc độ xử lý thông tin.

Dấu hiệu nhận biết và cách can thiệp

Để nhận biết sớm các dấu hiệu sử dụng chất ở thanh thiếu niên, cha mẹ và người thân cần chú ý đến những thay đổi bất thường như:

 * Thay đổi trong thành tích học tập.

 * Thay đổi trong các mối quan hệ với gia đình và bạn bè.

 * Những thay đổi trong việc vệ sinh cá nhân.

 * Những cuộc điện thoại không thể giải thích.

Khi có nghi ngờ, việc giữ các kênh giao tiếp cởi mở với con em là vô cùng quan trọng. Việc điều trị lạm dụng chất nên được thực hiện càng sớm càng tốt và cần một cách tiếp cận toàn diện. Điều này bao gồm sự phối hợp giữa gia đình, cộng đồng và các chuyên gia y tế, sử dụng các liệu pháp hành vi như Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) và Liệu pháp gia đình.