Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai vừa tiếp nhận và điều trị cho bệnh nhân nam, 17 tuổi, nhập viện ngày 26/10/2025 trong tình trạng kích thích, co giật và hôn mê sau khi sử dụng thuốc lá điện tử. Bệnh nhân đã được cấp cứu cơn co giật, đặt ống nội khí quản, thở máy và gây mê. Điểm khác của bệnh nhân này so với tất cả các bệnh nhân khác là có suy thận xuất hiện rất sớm, tiến triển nhanh dẫn tới phải lọc máu. Đây là tình trạng suy thận trực tiếp do các chất độc trong thuốc lá điện tử gây ra. Mẫu thuốc lá điện tử do gia đình cung cấp qua xét nghiệm tìm thấy 2 chất ma túy tổng hợp thế hệ mới là MDMB - 4en PINACA và ADB-4en-PINACA.

Đáng chú ý, việc hút thuốc lá điện tử của bệnh nhân khi còn thiếu niên đã dẫn tới việc hút thuốc lá điếu và sớm gây ra bệnh phổi tắc nghẽn ở bệnh nhân ngay trước khi trở thành một người lớn. Khi bệnh nhân tỉnh trở lại, được rút ống nội khí quản, bệnh nhân kể đã bắt đầu hút thuốc lá điện tử từ năm 13 tuổi, đến năm 14 tuổi hút thêm thuốc lá điếu và kể từ đó hút đồng thời cả hai loại thuốc lá điện tử và thuốc lá điếu. Đặc biệt, khi bác sỹ kiểm tra kỹ chức năng phổi, kết quả cho thấy có rối loạn thông khí tắc nghẽn mức độ nặng. Đây là tình trạng rất giống với căn bệnh phổi tắc nghiẽn mạn tính, gặp ở tất cả các bệnh nhân nghiện thuốc lá, thuốc lào nhiều năm, do đường thở bị thuốc lá gây ngộ độc, tổn thương, phù nề, xơ hóa và có thắt dẫn tới hẹp. Tình trạng này là giai đoạn cuối của bệnh phổi do thuốc lá rất khó chữa, ảnh hưởng rất nghiêm trọng tới sức khỏe các bệnh nhân và đang là gánh nặng với hệ thống y tế.

Hình ảnh bệnh nhân khi mới vào viện	Hình ảnh mẫu thuốc lá điện tử của bệnh nhân

Một nghiên cứu ở Việt Nam năm 2009 cho thấy, cả nước có 1,1 triệu người bị các bệnh hô hấp (đặc biệt là viêm đường hô hấp và bệnh phổi tắc ngẽn mãn tính). Hiện nay, với dân số cả nước hiện khoảng 100 triệu người, lớn hơn năm 2009, thì hiện nay số người bị các bệnh đường hô hấp do thuốc lá chắc chắn vượt xa con số 1,1 triệu người.

Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng mở ra xu hướng sử dụng, lạm dụng và nghiện các hóa chất nhân tạo tổng hợp không có điểm dừng

Thuốc lá điện tử là một hỗn hợp các hóa chất nhân tạo tổng hợp, bao gồm nicotin, hàng nghìn hóa chất phụ gia, hóa chất hương liệu và các ma túy tổng hợp thế hệ mới. Thuốc lá nung nóng là dạng lai giữa thuốc lá điện tử và thuốc lá cũ (thuốc lá điếu, thuốc lào, shisha và xì gà). Đây là sự biến tướng, gia tăng về số lượng và đa dạng hóa các sản phẩm độc hại trong đời sống, thay đổi các cách thức (hình thức, hương vị, quảng cáo,...) để thu hút, lôi kéo thêm nhiều người mua và sử dụng, sau đó trở thành nghiện, thành các khách hàng trung thành, không thể bỏ được. Chỉ riêng nicotin là chất độc và chất gây nghiện mạnh. Nicotin độc với toàn bộ các cơ quan của cơ thể. Nicotin có độc tính cao nên đã được con người dùng làm hóa chất trừ sâu. Tuy nhiên, do ảnh hưởng xấu tới sức khỏe và môi trường nên các nước đã không sử dụng nicotin làm hóa chất trừ sâu và thay thế bằng các chất khác. Ở Việt Nam cũng không còn dùng nicotin làm hóa chất trừ sâu. Nicotin cũng là chất gây nghiện mạnh và thực chất là một loại ma túy con người đã thất bại trong công tác phòng chống. Thậm chí nicotin trong thuốc lá điện tử và những loại thuốc lá nung nóng là loại nicotin bảo chế ở dạng không gây kích ứng đường hô hấp, lại được cho vào nhiều hơn thuốc lá cũ, do đó người hút dễ hút nhiều dẫn tới ngộ độc và nghiện sớm.

Đã có rất nhiều bằng chứng rõ ràng cho thấy cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều làm gia tăng việc bắt đầu sử dụng và nghiện thuốc lá, nói đơn giản là số người hút thuốc lá ngày càng nhiều hơn. 

Một phân tích tổng hợp từ 6.619 nghiên cứu ở người tuổi 13-19 từ 2005-2019 tại châu Âu và Bắc Mỹ cho thấy hút thuốc lá điện tử làm tăng sự bắt đầu hút thuốc lá thông thường ở thiếu niên. Một nghiên cứu khác tại Mỹ giai đoạn 2015 đến 2017 trên 52.579 học sinh lớp 6-12 cho thấy hút thuốc lá điện tử dẫn tới tăng sự khởi đầu hút thuốc lá thông thường và kéo dài tình trạng này. Thuốc lá nung nóng cũng là cầu nối dẫn tới hút các loại thuốc lá. Điểm mấu chốt ở đây là tất cả các loại thuốc lá đều có chứa chất gây nghiện nicotin. Nhiều loại thuốc lá điện tử và một số loại thuốc lá nung nóng cũng chứa các loại ma túy khác như cần sa, ma túy tổng hợp thế hệ mới. Do có chất gây nghiện, nên dù chỉ hút một lần cũng dễ dàng dùng tiếp và nhanh chóng tăng dần liều lượng, hút nhiều hơn. Các loại thuốc lá mới hiện nay đang lôi kéo rất nhiều người trẻ, kể cả nữ giới sử dụng (với người hút thuốc lá cũ chủ yếu là nam giới và tuổi cao hơn). Hậu quả cuối cùng là toàn bộ các thế hệ người Việt Nam sẽ hút thuốc lá. Việc quảng cáo thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử là các sản phẩm giảm nhẹ hoặc giúp cai thuốc lá hoàn toàn sai trái và đánh lừa người dân và các cơ quan quản lý.

Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng gây thiệt hại toàn diện mọi mặt cho tất cả các quốc gia. Đây là các sản phẩm cần phải nhanh chóng loại bỏ ra khỏi đời sống.

Với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, người hưởng lợi duy nhất là các nhà sản xuất, kinh doanh thuốc lá và những người có lợi ích nhóm liên quan. Nghiên cứu ở Việt Nam cho thấy, thuốc lá cũ gây thiệt hại kinh tế gấp 5 lần so với thuế thu được từ thuốc lá. Hậu quả về sức khỏe của thuốc lá cũ ở Việt Nam là khoảng 70 nghìn người chết mỗi năm và khoảng 28 nhóm bệnh khác nhau. Với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, số lượng hóa chất độc bên trong nhiều hơn so với thuốc lá cũ, thậm chí biến tướng, gia tăng mạnh nên hậu quả lớn hơn nhiều và càng ngày càng nặng hơn. Tất cả các loại thuốc lá đều đi ngược lại và phá hủy các nguyên tắc và nỗ lực chống ô nhiễm môi trường, giữ không khí sạch, đảm bảo an toàn thực phẩm, an toàn thuốc, an ninh trật tự xã hội và bảo vệ giống nòi.

Cảnh báo năm 2025 là thời điểm đầy rủi ro với Việt Nam khi bước vào hai ngã rẽ trái ngược, thứ nhất là thời điểm vàng để đất nước cấm và sẽ tránh khỏi hoàn toàn thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, kể cả bóng cười, thứ hai là tuột mất cơ hội vàng và để đất nước rơi vào bờ vực đại họa vĩnh viễn của các loại thuốc lá mới hay bất kỳ loại khí độc hại và gây nghiện nào khác.

Bài học lịch sử ông cha ta là đã không ngăn chặn được thuốc lá cũ, để chúng tồn tại gây hậu quả lớn và rất khó bỏ cho đến ngày này. Lý do chính là trong quá khứ con người còn thiếu kiến thức khoa học, thiếu cái ăn, cái mặc,.... Tuy nhiên, hiện nay đất nước ổn định, thể chế tiến bộ, người dân đã no đủ, nhà nước có đủ các thông tin khoa học và khuyến cáo từ ngành y tế, công an, giáo dục. Việc cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng  và loại bỏ các đồ vật này ra khỏi đất nước Việt Nam là tất yếu. Nghị quyết 173/2024/QH15 của Quốc hội cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng quyết sách sáng suốt, tiến bộ của Đảng, Nhà nước, Quốc hội, có giá trị và ý nghĩa vô cùng lớn với muôn đời. Tầm vóc và giá trị của quyết sách này lớn hơn rất nhiều so với việc chiến thắng bất kỳ đại dịch lớn hay cuộc chiến tranh nào. Tất cả các đạo luật xây dựng hoặc sửa đổi ngay sau Nghị quyết này đều phải giữ vững tinh thần đó. Nếu không, sẽ để lại hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Trong hoàn cảnh đó, các hậu quả sẽ nhanh chóng thấy ngay trong ngắn hạn, các cá nhân hay tập thể liên quan sẽ không đủ khả năng chịu trách nhiệm và sẽ được biết đến mãi mãi về sau.