Ngày đăng: 17/11/2025Tác giả: Điểm tin: DS. Lê Hoàng TrungThuốc ức chế hệ Renin–Angiotensin–Aldosteron (RAASi), bao gồm thuốc ức chế men chuyển (ACEi) và thuốc chẹn thụ thể angiotensin (ARB), là nhóm thuốc được sử dụng phổ biến trong điều trị tăng huyết áp và suy tim. Ở bệnh nhân có chỉ định phẫu thuật, quyết định duy trì hay ngừng thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả điều trị sau mổ. Vì vậy, chỉ định sử dụng trước phẫu thuật cần được đánh giá và điều chỉnh phù hợp.
Hạ huyết áp trong phẫu thuật và các biến cố nghiêm trọng khác như tổn thương thận cấp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ sau phẫu thuật đã được chứng minh có liên quan đến việc dùng RAASi. Năm 2017, một nghiên cứu đa trung tâm trên 14.687 bệnh nhân ghi nhận tỷ lệ hạ huyết áp trong mổ cao hơn, đồng thời tăng nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân, đột quỵ và nhồi máu cơ tim ở nhóm duy trì RAASi trong giai đoạn chu phẫu.
Một nghiên cứu công bố năm 2024 cũng cho kết quả tương tự, khi tỷ lệ hạ huyết áp trong mổ tăng đáng kể ở nhóm không ngừng thuốc trước phẫu thuật (51% so với 41%; p = 0,01). Tuy nhiên, nghiên cứu này chưa ghi nhận sự khác biệt có ý nghĩa về tỷ lệ tử vong hoặc các biến cố nghiêm trọng khác.
Do đó, các khuyến cáo quốc tế hiện nay đều đề cập tới việc sử dụng RAASi một cách thận trọng nhằm vừa tối ưu điều trị bệnh mạn tính, vừa đảm bảo an toàn cho cuộc phẫu thuật.

Năm 2022, Hội Tim mạch châu Âu (ESC) khuyến cáo ngừng sử dụng thuốc tác động trên hệ RAA trong ngày phẫu thuật đối với bệnh nhân không có suy tim để ngăn ngừa hạ huyết áp trong mổ (mức khuyến cáo IIa, bằng chứng B). Với bệnh nhân suy tim ổn định, có thể cân nhắc duy trì thuốc.
Trước đó, năm 2017, Hội Tim mạch Canada khuyến cáo tạm dừng RAASi 24 giờ trước phẫu thuật và dùng lại vào ngày thứ hai sau mổ nếu huyết động ổn định. Khuyến cáo cũng nhấn mạnh nguy cơ hạ huyết áp cao nhất xuất hiện trong ngày đầu tiên sau phẫu thuật.
Năm 2024, các hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ nhận định rằng với bệnh nhân tăng huyết áp được kiểm soát tốt và chuẩn bị phẫu thuật không phải tim mạch, nên ngừng RAASi 24 giờ trước phẫu thuật (khuyến cáo yếu, bằng chứng trung bình). Tuy nhiên, có thể cân nhắc duy trì thuốc ở bệnh nhân suy tim phân suất tống máu giảm (HFrEF) (khuyến cáo mức trung bình, ý kiến chuyên gia).
Như vậy, việc sử dụng RAASi có thể gây bất lợi cho bệnh nhân trong và sau phẫu thuật, nhưng dữ liệu về lợi ích của việc duy trì hoặc ngừng thuốc trên từng nhóm bệnh nhân vẫn còn hạn chế. Do đó, bác sĩ cần cân nhắc kỹ nguy cơ biến cố tim mạch của từng người bệnh để cá thể hóa chỉ định sử dụng thuốc hạ huyết áp tác động lên hệ RAA trong giai đoạn chu phẫu, thay vì áp dụng thường quy.