Khái niệm và cơ chế hoạt động

Tán sỏi ngoài cơ thể (ESWL) là phương pháp sử dụng sóng xung kích (shock wave) tập trung vào viên sỏi để phá vỡ chúng thành những mảnh nhỏ, sau đó đào thải tự nhiên qua đường tiểu. Quy trình này không xâm lấn, không đặt ống thông, và thường chỉ kéo dài 30 - 60 phút. Theo BSCKII. Ngô Thị Vân: "ESWL là bước tiến lớn của y học, giúp giảm thiểu đau đớn, rút ngắn thời gian hồi phục so với phẫu thuật truyền thống. Bệnh nhân có thể về nhà ngay trong ngày và sinh hoạt bình thường sau 1-2 ngày."

Cơ chế hoạt động của máy tán sỏi dựa trên nguyên lý tập trung năng lượng: Sóng xung kích được tạo ra từ bên ngoài cơ thể, truyền qua mô mềm và hội tụ chính xác tại vị trí viên sỏi. Lực cơ học từ sóng sẽ làm vỡ sỏi thành các vụn sỏi nhỏ hơn 5mm, đủ để đi qua niệu quản mà không gây tắc nghẽn. Công nghệ định vị bằng X-quang hoặc siêu âm giúp bác sĩ kiểm soát quá trình này một cách an toàn.

Ai phù hợp để áp dụng tán sỏi ngoài cơ thể?

Không phải tất cả bệnh nhân sỏi thận đều có thể áp dụng ESWL. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả với nhóm người có sỏi thận dưới 2 cm, nằm ở vị trí dễ tiếp cận như bể thận hoặc niệu quản trên. "Kích thước sỏi là yếu tố quyết định", BS Vân nhấn mạnh. "Sỏi quá lớn sẽ khó vỡ hoàn toàn, dẫn đến nguy cơ tái tạo sỏi hoặc tắc nghẽn đường tiểu do mảnh vỡ."

Ngoài ra, bệnh nhân cần đáp ứng các tiêu chí: 

- Đường tiết niệu thông thoáng: Niệu quản không hẹp, không dị dạng, đảm bảo mảnh sỏi sau tán có thể di chuyển dễ dàng. 

- Chức năng thận ổn định: Thận còn khả năng lọc và bài tiết nước tiểu. 

- Không nhiễm trùng tiểu cấp tính: Nếu có, cần điều trị kháng sinh triệt để trước khi tán sỏi để tránh nhiễm khuẩn huyết. 

Theo khuyến cáo từ Hiệp hội Tiết Niệu Châu Âu (EAU), ESWL đạt tỷ lệ thành công 70-90% cho sỏi thận dưới 1.5cm. Tại Trung tâm Thận Tiết Niệu Bạch Mai, tỷ lệ này còn cao hơn kể cả với những viên sỏi kích thước 2cm nhờ ứng dụng máy móc thế hệ mới và kinh nghiệm chuyên sâu của đội ngũ bác sĩ.

Ai không nên áp dụng kỹ thuật tán sỏi ngoài cơ thể

Mặc dù an toàn, ESWL không phải là "chìa khóa vạn năng". BS Vân chỉ ra một số chống chỉ định tuyệt đối và tương đối: 

- Sỏi quá lớn (>2 cm) hoặc quá cứng: Sỏi cystine hoặc calcium oxalate monohydrate thường kháng sóng xung kích.

- Vị trí sỏi không thuận lợi: Sỏi nhu mô, sỏi sát cột sống.

- Dị dạng giải phẫu: Hẹp niệu quản bẩm sinh, túi thừa bàng quang... khiến mảnh sỏi không thể thoát ra. 

- Phụ nữ mang thai: Sóng xung kích có thể ảnh hưởng đến thai nhi. 

- Rối loạn đông máu hoặc đang dùng thuốc chống đông: Nguy cơ chảy máu thận sau tán sỏi. 

- Bệnh nhân béo phì nặng: Lớp mỡ dày cản trở sóng xung kích tiếp cận sỏi.

- Bệnh nhân đang có nhiễm khuẩn tiết niệu cấp tính, nhiễm khuẩn huyết.

- Sỏi bên thận mất chức năng.

- Bệnh nhân có phình động mạch chủ  hoặc động mạch chậu, dị dạng cột sống, tăng huyết áp chưa điều trị ổn định và bệnh nhân rối loạn tâm thần ảnh hưởng đến sự hợp tác trong điều trị.

"Với những trường hợp này, chúng tôi ưu tiên phương pháp xâm lấn tối thiểu khác như tán sỏi nội soi ngược dòng hoặc tán sỏi qua da", BS Vân giải thích. 

Ưu điểm và những lưu ý sau khi thực hiện thủ thuật

 So với mổ mở, ESWL giảm thiểu rủi ro nhiễm trùng, mất máu và thời gian nằm viện. Nghiên cứu từ Bệnh viện Đa khoa Massachusetts (Mỹ) cho thấy 85% bệnh nhân hồi phục chức năng thận sau 2 tuần, trong khi con số này ở phẫu thuật truyền thống chỉ là 60%. 

Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý: 

- Theo dõi triệu chứng sau tán sỏi: Đau quặn nhẹ, tiểu máu là hiện tượng bình thường, nhưng nếu sốt cao hoặc không tiểu được, cần đến viện ngay. 

- Uống đủ 2-3 lít nước/ngày: Giúp đẩy nhanh quá trình đào thải sỏi. 

- Tái khám định kỳ: Siêu âm hoặc chụp X-quang để đảm bảo sỏi đã được loại bỏ hoàn toàn. 

Phòng ngừa và thông điệp từ chuyên gia

Sau điều trị, việc thay đổi lối sống là chìa khóa ngăn sỏi tái phát: Giảm muối, hạn chế đạm động vật, cân bằng canxi và oxalate trong chế độ ăn. "Đừng đợi đến khi cơn đau hành hạ mới đi khám", BS Vân nhắn nhủ. "Sỏi nhỏ dễ điều trị, ít biến chứng. Hãy chủ động tầm soát nếu gia đình có tiền sử sỏi thận hoặc khi thấy dấu hiệu tiểu buốt, tiểu rắt." 

Với sự phát triển của các kỹ thuật cao như ESWL, hành trình chiến đấu với sỏi thận không còn là cuộc chiến đầy đau đớn. Tại Trung tâm Thận Tiết Niệu và Lọc Máu - Bệnh viện Bạch Mai, hàng nghìn bệnh nhân đã được điều trị thành công nhờ phác đồ cá thể hóa và công nghệ tiên tiến. Đừng để sỏi thận làm gián đoạn cuộc sống của bạn - hãy hành động ngay từ hôm nay! 

----------------------------------------

Độc giả quan tâm đến Tán sỏi ngoài cơ thể, vui lòng liên hệ Trung tâm Thận tiết niệu và lọc máu – Bệnh viện Bạch Mai qua: 

HƯỚNG DẪN ĐẶT LỊCH KHÁM THEO YÊU CẦU NHÀ K1

 Cách 1: Gọi số Hotline Tổng đài bệnh viện: 1900.888.866

Cách 2: Gọi hoặc nhắn tin đăng ký vào số Zalo:  0965.795.470

 Cách 3: Nhắn tin vào fanpage Trung tâm thận tiết niệu và lọc máu.

Cách 4: Theo hướng dẫn đường link: https://dkkham.bachmai.gov.vn/dat-lich