Hiện nay trên thế giới có khoảng 160.000 bệnh nhân được cứu sống nhờ ghép thận. Tại Việt Nam, gần 8.000 bệnh nhân đã được ghép thận, giúp họ tiếp tục một cuộc sống khỏe mạnh, hữu ích.

Hội đồng chuyên gia sinh hoạt khoa học “Quản lý thuốc ức chế miễn dịch cho bệnh nhân ghép tạng”

Ghép tạng, giải pháp điều trị tối ưu

Hội thảo “Quản lý thuốc ức chế miễn dịch cho bệnh nhân ghép tạng” được tổ chức tại Bệnh viện Bạch Mai vừa qua đã mang đến nhiều thông tin quý báu, thiết thực, cập nhật cho cán bộ y tế. Chương trình cũng thu hút đông đảo các chuyên gia, giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ, dược sĩ đầu ngành trong và ngoài Bệnh viện Bạch Mai tham gia dưới cả hai hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Ghép tạng từ lâu đã được chứng minh là phương án tối ưu về các tiêu chí kéo dài tuổi thọ, cải thiện chất lượng cuộc sống và tiết kiệm chi phí trong điều trị cho người bệnh. Tại Việt Nam, mỗi năm có gần 1.000 ca ghép tạng trong đó chủ yếu là ghép thận được thực hiện, tỷ lệ cao nhất Đông Nam Á. Tuy nhiên, tỷ lệ ghép tạng từ người chết não còn thấp, chủ yếu các trường hợp vẫn là ghép từ người cho sống (hơn 95%). Trong tương lai, việc thúc đẩy ghép tạng từ người cho chết não là mục tiêu then chốt quyết định sự phát triển bền vững của ngành ghép tạng tại Việt Nam.

“Các nghiên cứu so sánh giữa ghép thận và lọc máu tại hầu hết các quốc gia ghi nhận: Chi phí ghép và điều trị sau ghép thận rẻ hơn nhiều lần. Chất lượng cuộc sống tốt hơn, tuổi thọ sau ghép cao hơn. Điều đặc biệt hơn cả, người ghép thận có thể lao động, cống hiến, sáng tạo, tham gia mọi hoạt động xã hội như bình thường”, PGS. TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm điều phối ghép tạng Quốc gia nhấn mạnh. 

Đông đảo các chuyên gia, bác sĩ đầu ngành trong và ngoài Bệnh viện Bạch Mai tham gia chương trình

Đồng quan điểm trên, TS. BS Nghiêm Trung Dũng - Giám đốc Trung tâm Thận tiết niệu và Lọc máu, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Ghép tạng là phương pháp điều trị tối ưu về mặt chuyên môn, tiết kiệm chi phí cho người bệnh và giảm gánh nặng chi phí y tế. Đặc biệt với ghép thận, đây là 1 trong 3 phương pháp điều trị cho người bệnh suy thận giai đoạn cuối, giúp bệnh nhân sống lâu hơn với chất lượng sống tốt hơn 1 cách vượt trội. Chi phí ghép thận về mặt lâu dài thấp hơn 2 phương pháp còn lại (bao gồm thận nhân tạo và lọc màng bụng).

TS. BS Dũng cũng chia sẻ “Tại Bệnh viện Bạch Mai đã có nhiều ca ghép thận thành công, người bệnh trở lại cuộc sống bình thường, thậm chí nhiều phụ nữ sau ghép thận đã mang thai và sinh con. Cụ thể từ tháng 8/2005 đến 12/2024, đơn vị đã thực hiện được 432 ca ghép thận, trên tổng số 8.683 ca cả nước. Trong đó năm 2024 có 2 ca ghép từ người cho chết não lần đầu tiên được thực hiện tại Bệnh viện Bạch Mai”.

Riêng với ghép thận, Ban lãnh đạo Bệnh viện Bạch Mai định hướng tiếp tục phát triển chương trình ghép thận cả về số lượng và chất lượng. Bệnh viện sẽ thúc đẩy sự phối hợp chặt chẽ và nhuần nhuyễn hơn nữa giữa các Trung tâm, khoa phòng dưới sự chỉ đạo của Ban giám đốc và Ban chỉ đạo ghép thận. Tăng cường nhân lực (bác sĩ, dược sĩ, điều dưỡng, điều phối viên), thực thi những chính sách khích lệ đội ngũ tham gia công tác ghép thận. Đẩy mạnh công tác đào tạo liên tục các kiến thức về ghép thận: Trao đổi, hội chẩn, hội thảo, học tập ngắn và dài hạn ở trong và ngoài nước. Mục tiêu lâu dài: Tiến hành ghép thận (và sau đó là các tạng khác) ở bệnh nhân chết não, chết tim tại Bệnh viện Bạch Mai

Cũng tại Hội thảo, PGS. TS Vũ Văn Giáp, Phó giám đốc Bệnh viện Bạch Mai bày tỏ tinh thần quyết tâm cao của Ban Giám đốc Bệnh viện trong chủ trương phát triển ghép tạng: “Ghép tạng cũng là 1 trong 6 trụ cột phát triển chuyên môn của Bệnh viện Bạch Mai tầm nhìn đến năm 2030. Việc phối hợp, khớp nối giữa các bệnh viện, cơ sở y tế trong thực hiện hiến, ghép tạng, giữa các chuyên khoa trong điều trị và chăm sóc để hợp lý, tốt nhất cho người bệnh đóng vai trò vô cùng quan trọng”.

Thuốc ức chế miễn dịch cần thiết với người bệnh sau ghép tạng

Mục tiêu chủ yếu của việc điều trị sau ghép thận bao gồm kéo dài tuổi thọ, cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân và bảo vệ chức năng thận ghép. Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch chống thải ghép liệu pháp mang tính sống còn.

“Bệnh nhân sau ghép tạng, cơ thể thường có những diễn biến chống lại các mảnh ghép ngoại lai hết sức mạnh mẽ, thậm chí có những phản ứng tối cấp. Sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch để chống thải ghép đóng vai trò hết sức quan trọng. Không chỉ sau khi phẫu thuật, sự vận hành tiếp theo của tạng mà ngay trước và trong ca ghép đã cần phải sử dụng nhóm thuốc này. Ranh giới giữa quá liều gây nhiễm trùng và dưới dưới liều gây thải ghép là rất mong manh”, PGS. TS Vũ Văn Giáp nêu rõ.

Trong phác đồ chống thải ghép, Tacrolimus là thuốc có phạm vi điều trị hẹp, dược động học biến thiên giữa các cá thể, có thể ảnh hưởng đến hiệu quả, an toàn của thuốc. Đa hình di truyền chuyển hóa thuốc, tương tác thuốc, tuân thủ điều trị và chuyển đổi thuốc trong quá trình điều trị được xác định là các yếu tố ảnh hưởng tạo ra biến thiên cá thể và trên cùng người bệnh về nồng độ thuốc. 

Cần cân nhắc các yếu tố ảnh hưởng, cá thể hóa liều thông qua định lượng nồng độ thuốc trong máu (TDM), hướng tới cho liều chính xác dựa trên mô hình giúp hạn chế các ảnh hưởng bất lợi về dược động học đến hiệu quả và an toàn của thuốc trên bệnh nhân ghép.

Là 1 trong các bệnh viện đa khoa lớn nhất của cả nước, các hoạt động chuyên môn của đơn vị luôn có sự kết nối chặt chẽ giữa các chuyên khoa cũng như giữa bác sĩ và dược sĩ lâm sàng. Tại hội thảo, PGS. TS. DS Nguyễn Hoàng Anh, Phó Trưởng khoa Dược, Bệnh viện Bạch Mai trình bày các kiến thức chuyên sâu từ lý thuyết đến thực tiễn lâm sàng trong sử dụng thuốc chống thải ghép. PGS. TS. DS Hoàng Anh nhấn mạnh: “Có rất nhiều yếu tố phức tạp, tương tác thuốc và những biến thiên sau ghép tạng, thậm chí cả giai đoạn ghép đã ổn định do nhiều lý do, nguyên nhân. Khi đó cần nghiên cứu kỹ lưỡng và đánh giá tổng quát. Các bác sĩ khi kê đơn cũng cần có các lưu ý: Tuân thủ thuốc, tương tác thuốc, đối tượng, thể trạng người bệnh đặc biệt trên bệnh nhân có nhiều đồng mắc, viêm gan B, viêm gan C…, để đưa ra phác đồ điều trị, liều lượng thuốc phù hợp, sát hơn”.