Phế cầu - “Sát thủ bọc đường” và gánh nặng bệnh tật toàn cầu

TS.BS Nguyễn Thành Nam mở đầu báo cáo bằng việc nhấn mạnh mức độ nguy hiểm của vi khuẩn phế cầu (Streptococcus pneumoniae) - căn nguyên chính gây viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết và viêm tai giữa ở trẻ nhỏ và người cao tuổi. Đáng chú ý, phế cầu có hơn 100 serotype với độc lực và khả năng gây bệnh khác nhau, khiến việc phòng chống trở thành một thách thức lớn đối với hệ thống y tế toàn cầu.

Từ các nghiên cứu trong nước (Bệnh viện Nhi Trung ương, Nghệ An và một số tỉnh phía Bắc), báo cáo phác họa bức tranh dịch tễ học chi tiết:

Các serotype gây bệnh xâm lấn (IPD) phổ biến ở trẻ em gồm: 23F, 19A, 6B, 14, 11A/D…

Nghiên cứu tại Bệnh viện Nhi Trung ương (2019–2022) cho thấy:

PCV13 bao phủ 81% các trường hợp IPD.

Tuy nhiên, sự gia tăng của các serotype không nằm trong vaccine như 11A, 12F, 15B/C… đang trở nên rõ rệt.

Báo cáo “Chuyển dịch serotype phế cầu sau PCV - Vai trò vaccine thế hệ tiếp theo bao phủ chủng gây bệnh” do TS.BS Nguyễn Thành Nam - Giám đốc Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai trình bày đã thu hút sự quan tâm lớn của giới chuyên môn

Hiện tượng chuyển dịch serotype - khi các chủng có trong vaccine bị kiềm chế và các chủng khác “lấp vào khoảng trống miễn dịch” đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với việc mở rộng phổ bao phủ của vaccine.

Giải pháp mới: Vai trò của vaccine phế cầu thế hệ tiếp theo PCV20

Trước thực trạng này, TS.BS Nguyễn Thành Nam nhấn mạnh vai trò của vaccine liên hợp phế cầu thế hệ mới PCV20. Dựa trên nền tảng của PCV7 và PCV13, PCV20 bổ sung thêm 7 serotype quan trọng: 8, 10A, 11A, 12F, 15B, 22F, 33F.

Một số dữ liệu nổi bật:

PCV20 có khả năng bao phủ xấp xỉ 66,5% ca IPD ở trẻ dưới 5 tuổi tại các quốc gia thu nhập cao vượt trội so với PCV13 (37,4%) và PCV15 (44,5%).

Bao phủ nhiều serotype xâm lấn mạnh và có xu hướng kháng kháng sinh gia tăng như 11A, 15B/C, 22F, 33F cũng là những chủng đang nổi lên tại Việt Nam.

Các thử nghiệm lâm sàng khẳng định PCV20 tạo đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ, an toàn, không thua kém PCV13 ở các serotype chung và vượt trội ở nhóm serotype bổ sung.

Ý nghĩa thực tiễn: Hướng tới chiến lược tiêm chủng tối ưu cho trẻ em Việt Nam

Báo cáo của TS.BS Nguyễn Thành Nam không chỉ mang giá trị học thuật mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với nhiều nhóm đối tượng:

Đối với bác sĩ lâm sàng: Cập nhật thông tin dịch tễ mới nhất, hỗ trợ chẩn đoán, điều trị và tư vấn phòng bệnh hiệu quả.

Đối với nhà hoạch định chính sách: Cung cấp bằng chứng khoa học vững chắc để xem xét tối ưu hóa chiến lược tiêm chủng quốc gia, hướng đến lựa chọn vaccine với phổ bao phủ rộng và phù hợp xu hướng dịch tễ.

Đối với cộng đồng: Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiêm chủng đầy đủ, cập nhật vaccine thế hệ mới để bảo vệ trẻ trước các bệnh lý phế cầu nguy hiểm.

Việc Trung tâm Nhi khoa - Bệnh viện Bạch Mai liên tục cập nhật, chuyển giao các kiến thức y học tiên tiến thông qua những báo cáo chuyên sâu như trên tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong của bệnh viện trong nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế và nâng cao năng lực chăm sóc sức khỏe trẻ em Việt Nam.