Trào ngược dạ dày - thực quản là gì?

Trào ngược dạ dày - thực quản là bệnh lý xảy ra khi axit dạ dày thường xuyên trào ngược lên thực quản (ống dẫn thức ăn từ miệng xuống dạ dày).

Ở người bình thường, cơ thắt thực quản dưới sẽ đóng lại sau khi thức ăn đi xuống dạ dày, ngăn không cho axit trào ngược. Khi cơ thắt này bị suy yếu hoặc giãn bất thường, axit dạ dày dễ trào lên thực quản, gây kích ứng, viêm niêm mạc và xuất hiện các triệu chứng khó chịu.

Một số nguyên nhân thường gặp:

• Chế độ ăn uống thiếu khoa học: ăn nhiều đồ chiên rán, cay nóng, chua, ăn khuya.
• Uống rượu bia, cà phê: làm giãn cơ thắt thực quản dưới.
• Hút thuốc lá: kích thích tăng tiết axit dạ dày.
• Căng thẳng kéo dài: làm rối loạn hoạt động tiêu hóa.
• Mang thai, béo phì: tăng áp lực ổ bụng, đẩy axit lên thực quản.

Dấu hiệu nhận biết trào ngược dạ dày - thực quản

Bệnh có thể biểu hiện với nhiều triệu chứng, trong đó thường gặp:

• Ợ nóng, ợ chua: cảm giác nóng rát từ vùng ngực lan lên cổ, tăng khi nằm hoặc sau ăn.
• Trào ngược axit: vị chua hoặc đắng trong miệng, ợ hơi, ợ chua.
• Đau thượng vị: đau vùng trên rốn.
• Nuốt nghẹn, vướng cổ: cảm giác như có dị vật trong họng.
• Mất ngủ: do ho, khó chịu về đêm khi axit trào ngược.
• Hôi miệng: do axit và thức ăn trào ngược lên khoang miệng.

Ai dễ mắc trào ngược dạ dày - thực quản?

Những đối tượng có nguy cơ cao gồm:

• Người thừa cân, béo phì, ít vận động.
• Người có thói quen ăn uống không lành mạnh: uống nhiều rượu bia, cà phê, chè; ăn nhiều đồ chua, dầu mỡ; nằm ngay sau ăn.
• Người hút thuốc lá hoặc thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc.
• Người làm việc căng thẳng, thức khuya kéo dài.
• Phụ nữ mang thai (thường từ tháng thứ 4 trở đi).
• Người bị thoát vị hoành.
• Người có tiền sử mắc các bệnh như xơ cứng bì, chậm làm rỗng dạ dày…

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Người bệnh nên đi khám sớm nếu:

• Xuất hiện đau thượng vị hoặc đau ngực, đặc biệt kèm khó thở (cần loại trừ bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim).
• Các triệu chứng trào ngược nặng hoặc xảy ra thường xuyên, ảnh hưởng sinh hoạt hằng ngày.
• Phải dùng thuốc điều trị trào ngược ít nhất hai lần/tuần nhưng không cải thiện.

Điều trị trào ngược dạ dày - thực quản: Giải pháp từ chuyên gia

Điều trị không dùng thuốc

Điều chỉnh chế độ ăn:

• Hạn chế đồ cay, chua, nóng; rượu bia, cà phê, nước có gas, socola, bạc hà, hành tỏi.
• Ăn vừa phải, tránh ăn quá no hoặc để quá đói.
• Ăn đúng giờ, không ăn muộn; bữa tối nên kết thúc trước khi đi ngủ ít nhất 3 giờ.
• Ăn chậm, nhai kỹ để giảm áp lực tiêu hóa.

Thay đổi lối sống:

• Kê cao đầu khi ngủ (10–15 cm) hoặc dùng gối chống trào ngược.
• Ngủ nghiêng bên trái để giảm trào ngược ban đêm.
• Giảm cân nếu thừa cân; duy trì vận động thể lực đều đặn.
• Bỏ thuốc lá.
• Tránh cúi gập người, lao động nặng ngay sau ăn.
• Hạn chế căng thẳng, thức khuya; tập yoga, thiền, hít thở sâu.

Điều trị bằng thuốc

• Thuốc giảm tiết axit: như esomeprazole, pantoprazole… (uống trước ăn khoảng 30 phút).
• Alginate: tạo lớp “bè” bảo vệ, giúp ngăn axit trào ngược sau ăn.
• Thuốc trung hòa axit: như phosphalugel, gastropulgite…

Việc dùng thuốc cần tuân theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý kéo dài hoặc lạm dụng.

Can thiệp nội soi hoặc phẫu thuật

Trong trường hợp bệnh không đáp ứng với điều trị nội khoa và thay đổi lối sống, người bệnh có thể được cân nhắc can thiệp:

• Nội soi: thắt cơ thắt thực quản bằng vòng LINX, tiêm chất làm dày cơ thắt, thủ thuật Stretta…
• Phẫu thuật: như phẫu thuật Nissen fundoplication.