Hội thảo khoa học “Quản lý toàn diện đa yếu tố nguy cơ trên bệnh nhân ĐTĐ típ 2”, do Bệnh viện Bạch Mai tổ chức đã mang đến nhiều thông tin hữu ích cho người bệnh cũng như các cán bộ y tế. Chương trình thu hút hơn 500 người tham gia dưới cả hai hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Bệnh nhân ĐTĐ thường có 2 có hai nhóm biến chứng chính: Nhóm mạch máu lớn và nhóm mạch máu nhỏ. Biến chứng mạch máu lớn bao gồm bệnh mạch vành, bệnh tai biến mạch não và bệnh mạch máu chi dưới. Đây là nguyên nhân chính gây ra tử vong ở các người bệnh ĐTĐ, làm tăng tỷ lệ tử vong, tăng tỷ lệ tử vong từ 2 đến 4 lần so với người bình thường, đồng thời rút ngắn tuổi thọ người bệnh ĐTĐ từ 9 đến 12 năm.

Biến chứng tim mạch - mối nguy hiểm cận kề

Theo ThS. BSCK2 Văn Đức Hạnh - Viện Tim mạch Việt Nam, Bệnh viện Bạch Mai, từ thực tiễn lâm sàng và các khuyến cáo quốc tế, ở các người bệnh ĐTĐ, mục tiêu điều trị lâu dài không còn dừng ở việc kiểm soát glucose máu mà phải là phòng ngừa các biến cố tim mạch.

BS Hạnh chỉ rõ 4 trụ cột quan trọng trong điều trị người bệnh ĐTĐ là: Kiểm soát đường huyết, kiểm soát huyết áp, kiểm soát lipid máu và sử dụng thuốc có lợi cho tim mạch. Cần phân tầng nguy cơ tim mạch ở người bệnh ĐTĐ típ 2 để có mục tiêu điều trị cụ thể và dự báo sớm nguy cơ bệnh lý tim mạch, thận, chuyển hoá ngay cả ở những người trẻ tuổi. Đặc biệt, statin là nhóm thuốc chủ đạo, khuyến cáo đầu tay trong điều trị rối loạn lipid máu, kiểm soát LDL-C, và phòng ngừa tiên phát, thứ phát các biến cố tim mạch bất lợi lớn, bao gồm nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tử vong do nguyên nhân tim mạch và các biến cố tim mạch khác.

Bác sĩ Hạnh khuyến nghị: Việc này cần bắt đầu sớm, cá thể hoá và giám sát chặt chẽ trong suốt quá trình điều trị.

Biến chứng thần kinh ngoại biên - phiền toái vô hình

Nhóm biến chứng ĐTĐ thứ hai là biến chứng mạch máu nhỏ, biểu hiện ở mắt, thận, thần kinh ngoại biên cũng rất đáng sợ, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống và khả năng lao động của người bệnh.

“Thống kê cho thấy, có đến 60% bệnh nhân ĐTĐ mắc bệnh lý thần kinh ngoại biên không được chẩn đoán. “Các triệu chứng như ngứa ran, đau rát, cảm giác như dao đâm… thường không được bệnh nhân nhận biết hoặc bị bỏ qua khi đi khám”, BSCKII Bùi Phương Thảo, Phó Khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai chỉ ra.

BSCKII Thảo nhấn mạnh thêm: “Đau thần kinh ngoại biên là một trong những biến chứng mạn tính phổ biến nhất của ĐTĐ. Đây là biến chứng không chỉ làm suy giảm chất lượng sống nghiêm trọng mà còn dẫn đến tàn phế nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm, gánh nặng cao hơn rất nhiều so với các bệnh lý đau mãn tính khác”. Theo các báo cáo, chi phí điều trị cho bệnh nhân có đau thần kinh ngoại biên cao gấp 5 lần so với người chỉ mắc ĐTĐ. Đây không chỉ là gánh nặng cá nhân mà còn là vấn đề của toàn hệ thống y tế.

 “Chúng tôi chứng kiến những bệnh nhân bị biến chứng thần kinh ngoại biên do ĐTĐ đau đớn đến mức mất ngủ triền miên, thậm chí có người vì quá đau mà nghĩ đến việc tự tử”. TS. BS Nguyễn Quang Bảy, Trưởng khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ thêm.

Loét, nhiễm trùng bàn chân do biến chứng thần kinh ngoại biên được coi là “nỗi ám ảnh” của các bác sĩ nội tiết. TS. BS Bảy cho biết: “95% bệnh nhân nằm viện trên một tháng tại khoa Nội tiết - Đái tháo đường là do loét bàn chân”. Điều trị các ca này thường phức tạp, tốn kém, và ít khi đem lại hiệu quả toàn diện. 

Theo khuyến cáo của Hiệp hội ĐTĐ Hoa Kỳ (ADA) và Bộ Y tế Việt Nam, tất cả bệnh nhân ĐTĐ nên được tầm soát biến chứng thần kinh ngoại biên hàng năm, không chỉ để cải thiện triệu chứng mà còn để ngăn ngừa những hậu quả lâu dài. Về điều trị, quản lý bệnh lý thần kinh ngoại biên cần thực hiện theo 3 nền tảng chính gồm: Kiểm soát tối ưu đường huyết, điều trị theo cơ chế bệnh sinh và giảm đau triệu chứng cho bệnh nhân.

“Pregabalin được khuyến cáo là thuốc điều trị đầu tay trong nhiều hướng dẫn điều trị đau thần kinh, đã được chứng minh hiệu quả giảm đau tốt, dung nạp và an toàn trên bệnh nhân ĐTĐ”, BSCKII Thảo nhấn mạnh.

Statin: Lợi ích vượt trội nhưng không được lạm dụng

Dưới góc độ dược học, DSCKII Bùi Thị Ngọc Thực, Khoa Dược, Bệnh viện Bạch Mai) chỉ ra statin không chỉ làm giảm cholesterol máu hiệu quả mà còn giảm đáng kể nguy cơ biến cố tim mạch ở bệnh nhân ĐTĐ típ 2. Tuy nhiên, việc sử dụng statin cần được cân nhắc kỹ lưỡng với từng đối tượng bệnh nhân để tối ưu hoá hiệu quả và giảm thiểu nguy cơ. Người bệnh ĐTĐ thường có nhiều bệnh lý mắc kèm, thuốc dùng kèm nên cần đặc biệt chú ý tới các tác dụng phụ như tổn thương cơ và gan, tương tác thuốc. Cán bộ y tế cần thông báo cho người bệnh về lợi ích, nguy cơ nhằm giúp hạn chế các độc tính và tương tác thuốc có thể phòng tránh được trong quá trình điều trị.

“Chúng ta điều trị không chỉ để giảm chỉ số, mà để bệnh nhân sống khỏe hơn, lâu hơn và ít đau đớn hơn” DSCKII Thực nhấn mạnh.