1. Xương hàm dưới

Xương hàm là thành phần quan trọng bậc nhất của bộ máy ăn nhai, lại là xương di động duy nhất của khối xương mặt, nên chấn thương dễ tổn thương.

Vì đặc tính giải phẫu có rất nhiều cơ vùng mặt bám xung quanh như cơ nâng cằm và cơ hạ cằm nên trong trường hợp gãy xương hàm dưới thì rất dễ dẫn đến tình trạng di lệch do các cơ bị co kéo rất nhiều, có thể di lệch theo nhiều kiểu. Ngoài ra, xương hàm dưới cũng có dây thần kinh răng dưới chi phối nên khi gãy xương hàm dưới thì có thể khiến cho bệnh nhân có cảm giác đau và tê vùng môi hoặc vùng cằm.

Vị trí gãy xương hàm dưới

Gãy cành ngang: 29%

Gãy lồi cầu: 26%

Gãy góc hàm: 25%

Gãy vùng cằm:17%

Gãy cành cao: 4%

Gãy mỏm vẹt: 1%

2. Gãy lồi cầu xương hàm dưới

Gãy lồi cầu xương hàm dưới là một dạng của gãy xương hàm dưới được xem là một chấn thương hàm mặt hay gặp trên lâm sàng. Đây là một trong những cấp cứu ngoại khoa hay gặp phải, đặc biệt là trong những bệnh cảnh gây ra do tai nạn giao thông, vì vậy cần chú ý chẩn đoán chính xác và có phương pháp điều trị hợp lý.

Gãy lồi cầu xương hàm dưới gặp trong những chấn thương nặng, nếu không can thiệp có thể để lại hậu quả nặng nề: Dính khớp, can lệch, sai khớp cắn... Xử lí gãy lồi cầu phụ thuộc vào hình thái tổn thương: Gãy cao hay thấp, có di lệch hay không, di lệch ít hay nhiều.

Khi gãy lồi cầu xương hàm dưới thì bệnh nhân sẽ xuất hiện một số triệu chứng lâm sàng như:

Đau

Thực hiện động tác há miệng khó khăn.

Sưng phù vùng da bên ngoài miệng, có thể hơi gồ lên vùng da trước nếp tai

Ấn vào điểm trước nếp tai đau chói

Lồi cầu cử động

Trật khớp cắn

Khớp cắn 2 thì

3. Điều trị gãy lồi cầu xương hàm dưới

Về điều trị cụ thể:

a.  Điều trị bảo tồn: Nắn chỉnh, cố định khớp cắn bằng buộc răng khóa khớp (nút Ivy, cung Tiguersted).

Nắn chỉnh xương: Có thể nắn chỉnh bằng tay hoặc bằng lực kéo

Cố định xương: Có thể là cố định ngoài miệng bằng băng cầm hoặc cố định bên trong miệng bằng cung Tiguersted và nút Ivy trong khoảng thời gian là 4 - 6 tuần

b.  Phẫu thuật kết hợp xương bằng nẹp vít: Thường được áp dụng với gãy lồi cầu thấp, đi lệch nhiều. Nguy cơ có thể gặp trong điều trị là liệt mặt do tổn thương nhánh dây thần kinh số VII.

Phẫu thuật kết hợp gãy lồi cầu xương hàm dưới bằng nẹp vít hợp kim

Phẫu thuật gãy xương lồi cầu hàm dưới: Đây là phương pháp có hiệu quả điều trị cao nhất trong những phương pháp điều trị gãy lồi cầu xương hàm dưới. Khi một bệnh nhân bị chấn thương hàm mặt và mất quá nhiều răng so với bình thường thì những phương pháp như chỉnh hình và cố định xương sẽ không mang lại hiệu quả cao, đặc biệt trên những bệnh nhân gãy xương có xuất hiện di lệch nhiều và 2 đầu gãy không tiếp xúc với nhau thì phẫu thuật sẽ là một sự lựa chọn tối ưu nhất trong những tình trạng này. Trên thực tế thì phẫu thuật gãy xương lồi cầu hàm dưới gồm có 2 phương pháp chính là phẫu thuật cố định xương bằng chỉ thép và phẫu thuật cố định xương bằng nẹp vít. Trong đó, nẹp vít được sử dụng có thể là nẹp vít lớn có tác dụng tạo ra sức ép lớn cho đầu xương gãy, vít tạo sức ép dọc trục, vít tạo sức ép trong trường hợp lệch trục, những vít có khả năng xuyên ép hoặc vít nhỏ. Ngoài ra, nẹp cố định tự tiêu cũng được lựa chọn rất nhiều hiện nay vì nó có tác dụng rất tốt trong chấn thương chỉnh hình mà không gây hại cho người dùng cũng như khả năng bị ăn mòn và biến dạng rất thấp, có thể tương thích sinh học với cơ thể người bệnh.

ThS.BS Nguyễn Quang Khải

Khoa Răng hàm mặt - BV Bạch Mai