Ẩn tinh hoàn - Hiểu đúng để phòng ngừa 

Theo BS. Trần Quốc Khánh: Ẩn tinh hoàn xảy ra khi tinh hoàn không di chuyển xuống bìu mà "mắc kẹt" trên đường di chuyển xuống như ở ống bẹn, ổ bụng hoặc gần lỗ bẹn. Quá trình này bắt nguồn từ sự gián đoạn trong giai đoạn phát triển của thai nhi. "Thông thường, tinh hoàn hình thành trong ổ bụng và dần di chuyển xuống bìu trong 3 tháng cuối thai kỳ. Nếu trục trặc xảy ra, trẻ sẽ sinh ra với tinh hoàn nằm sai vị trí", bác sĩ giải thích. 

Điều đáng lưu ý là ẩn tinh hoàn được chia thành hai dạng: Cố định (tinh hoàn không xuống bìu sau 6 tháng tuổi) và di động (tinh hoàn có thể xuống bìu tạm thời nhưng dễ trở lại vị trí cũ). Trong đó, dạng cố định cần can thiệp y tế sớm để tránh biến chứng. 

Những dấu hiệu nào cha mẹ cần chú ý? 

BS. Khánh nhấn mạnh, việc phát hiện sớm ẩn tinh hoàn phụ thuộc rất lớn vào sự quan sát của cha mẹ. Ngay từ khi trẻ chào đời, phụ huynh có thể nhận biết bất thường qua hai yếu tố chính: Hình dáng bìu và phản ứng của trẻ. 

Khi thay tã hoặc tắm cho bé, nếu bìu chỉ có một bên tinh hoàn, da bìu kém phát triển hoặc không sờ thấy tinh hoàn ở cả hai bên, cha mẹ cần nghĩ ngay đến ẩn tinh hoàn. Với trẻ lớn hơn, các dấu hiệu như đau vùng bẹn, đau bụng không rõ nguyên nhân hoặc sờ thấy khối nhỏ ở vùng bẹn cũng là "hồi chuông" cảnh báo. 

"Đừng chủ quan nghĩ rằng tinh hoàn sẽ tự xuống khi trẻ lớn lên. Sau 6 tháng tuổi, nếu tình trạng không cải thiện, cha mẹ nên đưa trẻ đến khoa Tiết niệu - Nhi hoặc Nam học để được khám, chẩn đoán và điều trị", BS. Khánh khuyến cáo. 

Hậu quả khôn lường khi điều trị muộn 

Nhiều phụ huynh cho rằng ẩn tinh hoàn chỉ là vấn đề nhỏ, nhưng thực tế nếu bỏ qua "thời điểm vàng" điều trị, trẻ có thể đối mặt với 5 nguy cơ nghiêm trọng: 

Thứ nhất: Vô sinh - Nỗi lo hàng đầu. Tinh hoàn cần môi trường mát mẻ trong bìu (khoảng 34°C) để sản xuất tinh trùng. Khi nằm ở ổ bụng hoặc ống bẹn,  nơi nhiệt độ cao hơn 2-3°C, quá trình sinh tinh sẽ bị ức chế, dẫn đến teo mô tinh hoàn và giảm chất lượng tinh trùng. 

Thứ hai: Ung thư tinh hoàn - Nguy cơ ám ảnh. Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí The Lancet, người từng bị ẩn tinh hoàn có nguy cơ ung thư tế bào mầm cao gấp 5-10 lần so với người bình thường. Nguyên nhân là do tế bào tinh hoàn lạc chỗ dễ đột biến dưới tác động của nhiệt độ và môi trường xung quanh. 

Thứ ba: Xoắn tinh hoàn - Cấp cứu khẩn cấp. Tinh hoàn không nằm cố định trong bìu dễ xoay quanh trục, gây tắc nghẽn mạch máu. Nếu không phẫu thuật trong vòng 6-8 giờ, tinh hoàn có thể hoại tử, buộc phải cắt bỏ. 

Thứ tư: Chấn thương - Rủi ro thường trực. Khi tinh hoàn nằm ở ống bẹn dễ bị va đập khi trẻ vận động mạnh, chơi thể thao hoặc té ngã. Tổn thương lặp lại có thể gây viêm, xuất huyết, thậm chí mất chức năng tinh hoàn. 

Thứ năm: Gánh nặng tâm lý khiến trẻ tự ti. Ở tuổi dậy thì, các em trai thường so sánh cơ thể với bạn bè. Một bên bìu "trống" hoặc teo nhỏ có thể khiến trẻ mặc cảm, ngại giao tiếp, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện. 

Điều trị sớm - Chìa khóa ngăn ngừa biến chứng 

Theo BS. Khánh, 6-18 tháng tuổi là "thời điểm vàng" để can thiệp ẩn tinh hoàn. Trước 6 tháng, khoảng 30% trường hợp tinh hoàn có thể tự xuống bìu nhờ sự phát triển tự nhiên của trẻ. Tuy nhiên, sau mốc này, nếu tinh hoàn vẫn "trốn" trong ổ bụng, phẫu thuật là phương án tối ưu. 

Hiện nay, phẫu thuật hạ tinh hoàn (Orchiopexy) được xem là tiêu chuẩn vàng. Bác sĩ sẽ tạo một đường rạch nhỏ ở bẹn hoặc ổ bụng (tùy vị trí ẩn tinh hoàn), đưa tinh hoàn xuống bìu và cố định chắc chắn. "Phương pháp này có tỷ lệ thành công trên 95% nếu thực hiện trước 1 tuổi. Trẻ hồi phục nhanh, ít đau và ít để lại sẹo", BS. Khánh cho biết. 

Bên cạnh phẫu thuật, một số trường hợp được chỉ định điều trị nội tiết bằng hormone hCG. Tuy nhiên, phương pháp này ít được áp dụng do hiệu quả thấp và tiềm ẩn tác dụng phụ như dậy thì sớm hoặc tăng kích thước dương vật bất thường. 

Thông điệp TS.BS Nguyễn Minh Tuấn - Trưởng khoa Phẫu thuật Tiết niệu, Bệnh viện Bạch Mai gửi gắm đến các bậc phụ huynh: "Hãy kiểm tra bìu của con trai bạn ngay từ những ngày đầu đời. Đừng ngại ngần đưa trẻ đi khám nếu phát hiện bất thường. Một cuộc phẫu thuật nhỏ trước 1 tuổi có thể thay đổi hoàn toàn tương lai và sức khỏe của con!". Bác sĩ cũng lưu ý thêm: "Cha mẹ nên chọn các cơ sở y tế uy tín, có chuyên khoa Tiết niệu - Nhi để được tư vấn kỹ lưỡng. Đừng để sự chủ quan hoặc thiếu hiểu biết trở thành rào cản trong hành trình bảo vệ con trẻ".