Phóng viên: Thưa bác sĩ, thời gian gần đây, Trung tâm Thận Tiết Niệu và Lọc Máu - Bệnh viện Bạch Mai ghi nhận nhiều ca hội chứng thận hư tái phát do bệnh nhân tự ý ngừng thuốc. Bác sĩ có thể lý giải nguyên nhân và cảnh báo về tình trạng này? 

ThS.BSNT. Đào Thị Thu: Vâng, nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do bệnh nhân lầm tưởng rằng khi hết phù hoặc xét nghiệm cải thiện là đã khỏi bệnh. Ngoài ra, một nguyên nhân khác cũng hay gặp đó là bệnh nhân đọc các thông tin về tác dụng phụ của thuốc, bệnh nhân lo lắng và tự ý ngừng thuốc mà không trao đổi với bác sĩ.

Thực tế, hội chứng thận hư cần điều trị lâu dài, bao gồm giai đoạn tấn công để đạt được đáp ứng hoàn toàn, sau đó là điều trị duy trì để đáp ứng ổn định, thời gian điều trị tùy thuộc vào đáp ứng của mỗi bệnh nhân. Việc tự ý dừng thuốc khiến tổn thương thận tiến triển trở lại, dẫn đến bệnh tái phát với nhiều các biến chứng nguy hiểm như tắc mạch, nhiễm trùng, thậm chí suy thận nặng cần phải lọc máu. Đây là sai lầm nguy hiểm mà chúng tôi luôn nhấn mạnh để bệnh nhân tránh mắc phải. 

Phóng viên: Vậy hội chứng thận hư là gì, thưa bác sĩ? 

ThS.BSNT. Đào Thị Thu: Hội chứng thận hư xuất hiện khi có tổn thương ở cầu thận do nhiều nguyên nhân khác nhau. Đặc trưng bởi 3 dấu hiệu: protein niệu cao (trên 3,5g/24h), giảm albumin máu và phù. Bệnh gặp ở cả trẻ em và người lớn, có thể nguyên phát (tổn thương tại thận) hoặc thứ phát do các bệnh như tiểu đường, lupus, nhiễm trùng, ung thư… 

Phóng viên: Triệu chứng điển hình của bệnh là gì? Bệnh nhân cần lưu ý dấu hiệu nào sớm? 

ThS.BSNT. Đào Thị Thu: Phù là biểu hiện thường gặp và rõ nhất, thường xuất hiện ở mặt (như mí mắt sưng) vào buổi sáng, sau đó lan xuống chân. Phù tiến triển nhanh, trường hợp nặng có thể gây tràn dịch đa màng như tràn dịch ổ bụng, màng phổi, màng tim. Ngoài ra, bệnh nhân có thể tiểu ít, nước tiểu nhiều bọt do protein niệu cao, một số bệnh nhân có thể tiểu máu. Khi thấy các dấu hiệu này, cần đến cơ sở y tế ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. 

Phóng viên: Điều trị hội chứng thận hư cần tuân thủ những nguyên tắc nào, thưa bác sĩ? 

ThS.BSNT. Đào Thị Thu: Quan trọng nhất là cần xác định hội chứng thận hư nguyên phát hay thứ phát để quyết định có điều trị đặc hiệu bằng các liệu pháp ức chễ miễn dịch hay không? Đảm bảo cân bằng giữa lợi ích điều trị và tác dụng phụ của thuốc. Bên cạnh lựa chọn phác đồ phù hợp cho từng đối tượng bệnh nhân thì việc giáo dục tư vấn cho bệnh nhân cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng.

Phóng viên: Thưa bác sĩ, ngoài nguy cơ tái phát, hội chứng thận hư còn có thể dẫn đến những biến chứng nào nguy hiểm khác? 

ThS.BSNT. Đào Thị Thu: Hội chứng thận hư nếu không kiểm soát tốt có thể gây nhiều biến chứng đe dọa tính mạng. Đáng chú ý nhất là nhiễm trùng (như viêm phổi, viêm mô tế bào, viêm phúc mạc tiên phát..), huyết khối (tắc mạch chi dưới, tắc mạch phổi, mạch não…), suy thận (suy thận cấp, suy thận mạn), rối loạn điện giải và cả biến chứng liên quan đến tác dụng phụ của thuốc. Đây là lý do bệnh nhân cần tái khám định kì, tuân thủ điều trị và cần được theo dõi sát sao bởi bác sĩ chuyên khoa thận. 

Phóng viên: Bác sĩ có thể giải thích rõ hơn về biến chứng huyết khối?

ThS.BSNT. Đào Thị Thu: Cơ chế gây huyết khối liên quan đến nhiều yếu tố, bao gồm:

Khi bệnh nhân tiểu ra quá nhiều protein, albumin trong máu sẽ giảm, làm nước thoát ra khỏi lòng mạch, máu trở nên “đặc hơn”.

Albumin giảm, gan sẽ "bù đắp" bằng cách tăng sản xuất các yếu tố đông máu, đồng thời giảm chất chống đông tự nhiên như antithrombin III.

Cả hai lí do trên đều dẫn đến dễ hình thành cục máu đông ở tĩnh mạch sâu (chân, thận) hoặc động mạch phổi. Nếu cục máu đông di chuyển lên phổi, bệnh nhân có thể tử vong do tắc mạch phổi cấp. 

Để phòng ngừa, với những bệnh nhân có nguy cơ cao chúng tôi thường cho bệnh nhân dự phòng bằng các thuốc chống đông, đồng thời khuyến cáo bệnh nhân vận động nhẹ nhàng, uống đủ nước. 

Phóng viên: Việc dùng corticoid dài ngày có thể gây tác dụng phụ gì, thưa bác sĩ? 

ThS.BSNT. Đào Thị Thu: Corticoid là thuốc cần thiết để điều trị cho bệnh nhân. Tuy nhiên việc dùng thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như:

- Tăng huyết áp do giữ muối, giữ nước

- Đái tháo đường do gây rối loạn chuyển hóa. 

- Loãng xương, gãy xương tự phát nếu dùng liều cao kéo dài.  

- Viêm dạ dày, xuất huyết tiêu hóa. 

- Hội chứng cushing với các biến đổi về hình thái bên ngoài như mặt tròn, da mỏng, dễ bầm tím, rạn ra.

Do đó, chúng tôi luôn cân nhắc liều thấp nhất có hiệu quả, kết hợp các biện pháp làm giảm tác dụng phụ của thuốc như bổ sung canxi, vitamin D và thuốc bảo vệ dạ dày cho bệnh nhân, điều chỉnh chế độ ăn. Đồng thời tư vấn, hướng dẫn bệnh nhân phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và thông báo với bác sĩ.

Phóng viên: Bác sĩ có lời khuyên nào giúp bệnh nhân phòng tránh các biến chứng này? 

ThS.BSNT. Đào Thị Thu: 

- Tuân thủ điều trị: Đừng tự ý ngưng thuốc dù thấy đỡ phù. Việc tự ý bỏ thuốc sẽ làm bệnh tái phát nặng hơn, khi đó sẽ phải dùng lại corticoid liều cao.

- Tái khám định kỳ: Cần tái khám theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, trước khi hết thuốc 1 ngày, bệnh nhân cần làm xét nghiệm máu, nước tiểu để điều chỉnh phác đồ kịp thời, không tự ý mua thuốc uống theo đơn cũ.

- Dinh dưỡng khoa học: Ăn đủ đạm (1-1.5g/kg/ngày), giảm muối (<2g/ngày), hạn chế đồ ngọt và chất béo xấu.  

- Tiêm phòng: Tiêm phòng cúm hàng năm, tiêm vacxine phòng phế cầu, viêm gan B là "áo giáp" bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng. 

Phóng viên: Nhiều người thắc mắc “Khi nào bệnh nhân được coi là khỏi bệnh?” 

ThS.BSNT. Đào Thị Thu: Chúng tôi xác định "khỏi bệnh" khi bệnh nhân đã kết thúc liệu trình ức chế miễn dịch mà vẫn duy trì protein niệu âm tính, albumin máu bình thường, chức năng thận ổn định, và không phù trong ít nhất 1 năm. Dù vậy, ngay cả khi khỏi bệnh, bệnh nhân vẫn cần theo dõi lâu dài vì tỉ lệ tái phát cao. Tuyệt đối không tự ý ngừng thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ dù đã hết phù! 

Phóng viên: Cảm ơn bác sĩ về những chia sẻ quan trọng này! 

----------------------------------------

Độc giả nghi ngờ mắc hội chứng thận hư, vui lòng liên hệ đăng ký khám chuyên khoa Thận Tiết Niệu và Lọc Máu qua các cách sau: 

Cách 1: Gọi số Hotline Tổng đài bệnh viện: 1900.888.866

Cách 2: Gọi hoặc nhắn tin đăng ký vào số Zalo: 0965.795.470

Cách 3: Nhắn tin vào fanpage Trung tâm thận tiết niệu và lọc máu.

Cách 4: Theo hướng dẫn đường link: https://dkkham.bachmai.gov.vn/dat-lich.