Hóc xương cá nếu không xử lý kịp thời có thể dẫn tới các biến chứng nặng như: nhiễm trùng áp xe vùng cổ, trung thất; rò thực quản; tụ máu hầu họng, tràn mủ màng phổi, màng tim; viêm phổi thậm chí tử vong.
Do đó hóc xương cá cần được chẩn đoán sớm và chính xác để xử lý kịp thời bằng nội soi tai mũi họng hoặc nội soi thực quản dạ dày ống mềm để gắp bỏ dị vật; từ đó tránh được biến chứng nặng, tử vong. Khoa Phẫu thuật tiêu hoá - Gan mật tuỵ chúng tôi đã phẫu thuật điều trị thành công 3 trường hợp hóc xương cá gây biến chứng thủng thực quản, ruột non.
Trường hợp 1, BN Trần Tuấn V, nam 57 tuổi, vào phòng khám cấp cứu vì sốt, đau bụng quanh rốn xuất hiện sau khi hóc xương cá 4 ngày. Khám lâm sàng BN có đau bụng khu trú cạnh rốn. Sau khi thăm khám và siêu âm, chụp cắt lớp vi tính chúng tôi nhận thấy có hình ảnh dị vật cản quang hình que, nghi ngờ là xương đâm thủng ruột non ra ngoài gây thâm nhiễm tổ chức xung quanh.
|
|
 |
Hình 1: Hình ảnh dị vật trên phim cắt lớp vi tính và trong phẫu thuật
BN được được phẫu thuật nội soi ổ bụng, xác định tổn thương là thủng ruột non do dị vật xương cá; 1 đầu còn nằm trong lòng ruột non và 1 đầu đâm thủng ruột non ra ngoài; được mạc nối lớn bọc lại. Tiến hành gắp dị vật (xương cá); khâu lại lỗ thủng ruột non. BN sau mổ ổn định và ra viện sau 5 ngày.
Trường hợp 2, BN Nguyễn V. L; nam 68 tuổi, không rõ thời điểm hóc xương, đau bụng âm ỉ 1 tháng, có sốt nhẹ, vẫn ăn uống được. Sau khi thăm khám lâm sàng, chụp cắt lớp vi tính, chúng tôi xác định BN có dị vật cản quang trong ổ bụng, thâm nhiễm tổ chức xung quanh. BN được phẫu thuật nội soi, tổn thương là dị vật xương cá dài khoảng 2cm nằm hoàn toàn trong mạc nối lớn; kiểm tra toàn bộ ruột non, đại tràng không thấy tổn thương thủng, rò dịch tiêu hoá. Sau mổ BN ổn định và ra viện sau 3 ngày.
 |
Hình 2: Hình ảnh dị vật cản quang xương cá trên phim cắt lớp và trong phẫu thuật
Trường hợp 3, đây là trường hợp nặng nhất với các biến chứng nặng nguy hiểm tới tính mạng. BN Hoàng Văn Q; nam 55 tuổi, bị hóc xương khi ăn canh cá. Sau 1 ngày BN đau ngực, khó thở, sốt cao 39 độ. Sau khi thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng chúng tôi đánh giá đây là 1 trường hợp hóc xương cá gây biến chứng thủng thực quản, gây áp xe trung thất, tràn mủ màng tim. BN đã được tiến hành thủ thuật dẫn lưu màng ngoài tim ra nhiều dịch mủ trắng, nhịn ăn, đặt sonde dạ dày; phối hợp điều trị kháng sinh. Tuy nhiên BN vẫn sốt cao, đau ngực khó thở nhiều. Nội soi thực quản dạ dày thấy tổn thương là xương cá gây thủng thực quản, chảy mủ vào lòng thực quản; nhưng không thể can thiệp gắp bỏ dị vật qua nội soi.
BN được phẫu thuật nội soi ngực phải xác định tổn thương là dị vật - xương cá (mang cá) đâm thủng thực quản, màng tim gây áp xe trung thất và tràn mủ màng ngoài tim. Kíp phẫu thuật chuyên khoa Lồng ngực phối hợp với chuyên khoa Tiêu hóa đã làm sạch áp xe trung thất; lấy dị vật xương cá; mở màng tim; dẫn lưu màng phổi 2 bên, dẫn lưu màng tim; nội soi ổ bụng mở thông hỗng tràng để nuôi dưỡng. Sau mổ BN được bơm rửa màng tim; phối hợp điều trị kháng sinh, nuôi dưỡng qua mở thông hỗng tràng. Sau mổ 2 tuần BN được rút dẫn lưu màng phổi và dẫn lưu màng tim. BN được ra viện, về nhà tiếp tục dinh dưỡng qua mở thông hỗng tràng. Khám lại sau 1 tháng BN được nội soi thực quản dạ dày lỗ thủng thực quản đã liền, không còn thấy tổn thương; bệnh nhân đã bắt đầu được ăn uống đường miệng và rút mở thông hỗng tràng sau 2 tuần. Đây là trường hợp biến chứng nặng nguy hiểm tới tính mạng nhưng đã được chúng tôi phẫu thuật nội soi hoàn toàn với sự phối hợp của 2 chuyên khoa: Phẫu thuật Tiêu hoá - Gan mật tuỵ và Phẫu thuật Lồng ngực - Mạch máu.
|
|
Hình 3: Hình ảnh dị vật cản quang xương cá trên phim cắt lớp và trong phẫu thuật
Qua 3 trường hợp BN đến với chúng tôi với 3 hình thái tổn thương biến chứng thủng đường tiêu hoá do xương cá, trong đó có 2 BN thủng ruột non và 1 BN thủng thực quản. Tất cả những BN này đều được phẫu thuật nội soi xử lý tổn thương, lấy dị vật. Riêng trường hợp thủng thực quản gây áp xe trung thất và tràn mủ màng tim là trường hợp biến chứng nặng, hiếm gặp, nguy cơ tử vong cao nhưng đã được phẫu thuật nội soi hoàn toàn làm sạch áp xe, lấy dị vật xương cá; khâu thực quản; mở màng tim; dẫn lưu màng phổi 2 bên dẫn lưu màng tim. BN trở về cuộc sống bình thường sau 2 tháng. Những trường hợp này thường đến muộn lúc đã có biến chứng, trong khi phần lớn hóc xương cá có thể xử lý đơn giản bằng nội soi tai mũi họng gắp dị vật khi đến sớm.
Hóc xương là tai nạn sinh hoạt khá thường gặp tuy nhiên có thế xử lý đơn giản nếu đến khám sớm để có thể lấy dị vật qua nội soi họng, hoặc nội soi thực quản dạ dày; không nên chữa mẹo theo dân gian hoặc ăn miếng thức ăn to để xương trôi xuống dưới vì xương cá càng di chuyển sâu hơn xuống dưới, càng khó xử lý qua nội soi và càng có nguy cơ biến chứng nặng nếu xương cá chọc thủng đường tiêu hoá. Thủng đường tiêu hoá là biến chứng hiếm gặp hơn tuy nhiên đây là biến chứng nặng, nguy cơ tử vong cao. Trường hợp có các biểu hiện bất thường, đau tức ngực, đau bụng, sốt hoặc có các biểu hiện khác cần đến khám ngay tại các cơ sở y tế để kiểm tra phát hiện kịp thời và xử lý biến chứng.
------------------------------------------------
Người bệnh có nhu cầu khám, tư vấn, phẫu thuật nội soi các bệnh lý đại tràng cũng như các bệnh lý chuyên khoa Tiêu hóa - Gan mật tụy khác có thể đăng ký khám tại Phòng khám của Khoa Phẫu Thuật Tiêu hóa - Gan mật tụy, Bệnh viện Bạch Mai.
Phòng khám 509, tầng 5 nhà K1, Khoa khám bệnh theo yêu cầu.
Phòng khám 307, buồng số 5, tầng 3 nhà K2, Khoa khám bệnh.
Số điện thoại liên hệ: Hotline khoa PTTH- GMT: 086 958 7701
BS. Nguyễn Công Nguyên
Khoa Phẫu thuật tiêu hóa – Gan mật tụy
